W jednym z najbardziej odosobnionych miejsc na naszej planecie powstała fascynująca kultura, której dziedzictwo do współczesnych czasów budzi podziw zarówno wśród archeologów, miłośników historii, jak i pasjonatów teorii spiskowych…
Wyspa Wielkanocna, znana również jako Rapa Nui, położona jest w południowej części Oceanu Spokojnego. Chociaż znajduje się ponad 3500 kilometrów od wybrzeży Ameryki Południowej, to od 1888 roku uznaje się ją za terytorium Chile – należy do regionu Valparaíso. Jej powierzchnia wynosi 163 km2, a jedyna miejscowość na wyspie to Hanga Roa, która zarazem pełni funkcję stolicy. Właśnie tam umiejscowiony jest też port lotniczy Mataveri.
Podróż na Wyspę Wielkanocną z Polski jest prawdziwym wyzwaniem pod względem logistycznym. Musimy liczyć się z przesiadkami i wielogodzinnym oczekiwaniem na lotniskach, jednak zapierające dech w piersiach widoki oraz obcowanie z wyjątkową polinezyjską kulturą są w stanie to wynagrodzić i zapewnić niezapomniane przeżycia. Co dokładnie sprawia, że tak wiele osób pragnie zobaczyć Wyspę Wielkanocną na własne oczy? Odpowiedź poznasz poniżej, więc zapraszam do lektury!
Wulkaniczne pochodzenie
Rapa Nui to wyspa wulkaniczna, która wyłoniła się z dna Oceanu Spokojnego w wyniku ruchu płyt tektonicznych pomiędzy 3 milionami a 200 tysiącami lat temu. Podwodne stożki wulkaniczne połączyły się, tworząc górę o wysokości około 3000 metrów. Część, która pozostała nad poziomem wody to nic innego jak znana nam dziś Wyspa Wielkanocna.
WARTO WIEDZIEĆ: Najwyższym punktem na wyspie jest wulkan Terevaka (507 m n.p.m.).
Pierwsi mieszkańcy Wyspy Wielkanocnej
Biblioteka Narodowa Chile podaje, że pierwszymi mieszkańcami Rapa Nui byli przybysze z Markizów (wysp wulkanicznych na Oceanie Spokojnym), którzy pojawili się tam około VI wieku naszej ery. Zaczęli oni uprawiać bataty, trzcinę cukrową, banany oraz hodować drób. W 713 roku na Rapa Nui powstało pierwsze centrum obrzędowe, zwane „Ahu Tahai”. Na przestrzeni wieków tamtejsza społeczność rozwijała się, by około 1000 roku osiągnąć swój pełny rozkwit.
Mieszkańcy Wyspy Wielkanocnej wznosili coraz więcej miejsc kultu, gdzie oddawali cześć przodkom. To właśnie elementy tych centrów obrzędowych rozsławiły wyspę na cały świat. Mowa tutaj o „moai”, czyli masywnych, kilkumetrowych posągach wykonanych ze skał wulkanicznych.
Odkrycie Wyspy Wielkanocnej przez Europejczyków
Rapa Nui została odkryta przez holenderskiego żeglarza Jakoba Roggeveena. Wyprawa, której przewodził dotarła tam w Wielkanoc 1722 roku – właśnie tak powstała najbardziej rozpowszechniona nazwa wyspy. Przechodziła ona przez ręce Hiszpanów, następnie Francuzów, by w 1888 roku ostatecznie trafić we władanie Chile.
Tajemnicze słynne posągi „moai” na Wyspie Wielkanocnej
Większość z nich pochodzi z kamieniołomu w kraterze wygasłego wulkanu Rano Raraku, gdzie zostały wykute przez niezwykle utalentowanych rzeźbiarzy. Do dziś zagadką pozostaje sposób transportowania posągów w inne rejony Wyspy Wielkanocnej.
„Moai” wykonane z tufu wulkanicznego nie są identyczne – mają różną wysokość oraz wagę, a także różne rysy twarzy. Architektura religijna, która rozwijała się w Rapa Nui opierała się głównie na polinezyjskim kulcie przodków i najprawdopodobniej to właśnie ich reprezentują posągi „moai”, które stanowią część dziedzictwa kulturowego Chile. Obecnie liczbę tych odkrytych szacuje się na około tysiąc!
Park Narodowy Rapa Nui
Flora i fauna Wyspy Wielkanocnej
Obecnie na wyspie znajduje się tylko 31 dziko kwitnących gatunków roślin – to głównie paprocie, mchy i trawy. Natomiast bagniste jeziora kraterowe gęsto pokrywa trzcina totora, która importowana jest z Ameryki Południowej.
Zanim na Rapa Nui przybyli ludzie, jedynymi tamtejszymi kręgowcami były wyłącznie ryby oraz ptaki zdolne do pokonywania ogromnych odległości. Inne endemiczne zwierzęta wyspy sprzed pojawienia się na niej pierwszych osadników to: skorupiaki, pająki, owady i ślimaki. Kolejne ludy zjawiające się na Wyspie Wielkanocnej wprowadzały tam swoją rodzimą faunę – na przykład dawny szczur polinezyjski został zastąpiony większymi gatunkami europejskimi. Za sprawą zagranicznych misjonarzy na Rapa Nui zadomowiły się także owce i konie.
WARTO WIEDZIEĆ: Blisko połowę powierzchni Wyspy Wielkanocnej zajmuje Park Narodowy Rapa Nui, który w 1995 roku został wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Administruje nim rdzenna społeczność – Ma’u Henua, która zobowiązała się do trwałej ochrony tamtejszej flory i fauny oraz tradycji regionalnych.
Tradycje i zwyczaje rdzennych mieszkańców Wyspy Wielkanocnej
Współcześni mieszkańcy z dumą kultywują tradycje swoich przodków. Przykładem tego jest chociażby festiwal Tapati odbywający się każdego roku w okolicach przełomu stycznia i lutego. Rozpoczął się on w latach 70. XX wieku, aby promować kulturę Rapa Nui i obudzić poczucie tożsamości wśród młodszych pokoleń.
Na festiwal składają się liczne konkursy taneczne i wokalne, a także tradycyjne imprezy sportowe, takie jak pływanie, wyścigi konne oraz „haka pei”. Ta ostatnia jest szczególnie oryginalna! By obserwować zmagania w „haka pei”, publiczność gromadzi się u podnóża wzgórza Maunga Pui, położonego pomiędzy miejscowością Hanga Roa a plażą Anakena. Sportowcy czekają na szczycie ubrani jedynie w tradycyjną przepaskę biodrową, a ich ciała ozdobione są farbami. Następnie zjeżdżają ze zbocza, leżąc na dwóch połączonych ze sobą pniach bananowca, które przypominają sanie.
Park Narodowy Rapa Nui – podstawowe informacje
Blisko połowę powierzchni Wyspy Wielkanocnej zajmuje Park Narodowy Rapa Nui, który w 1995 roku znalazł się na Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO. Na decyzję o włączeniu go do tego prestiżowego grona zdecydowały zapierające dech w piersiach krajobrazy, a także tradycje tworzące unikatowe dziedzictwo kulturowe.
Parkiem administruje rdzenna społeczność – Ma’u Henua, która zobowiązała się do trwałej ochrony tamtejszej flory i fauny oraz tradycji regionalnych. Warto podkreślić, że w trosce o przestrzeganie wszelkich norm ochrony przyrody i zabytków, naszej wizycie w Parku Narodowym Rapa Nui musi towarzyszyć akredytowany przewodnik turystyczny. Na które tamtejsze lokacje należy zwrócić szczególną uwagę?
Kompleks archeologiczny Orongo
Orongo to kompleks archeologiczny w Parku Narodowym Rapa Nui ulokowany na południowym zachodzie Isla de Pascua. Składają się na niego kamienne domki, gdzie każdej wiosny, przez kilka dni, pomieszkiwały klany walczące o władzę na wyspie podczas zawodów zwanych „Tangata Manu”.
Kult człowieka-ptaka, na którego cześć one się odbywały był wówczas szczególnie silny wśród mieszkańców Rapa Nui. Doskonale dowodzą temu chociażby malowidła czy petroglify na ścianach zabudowań w Orongo.
WARTO WIEDZIEĆ: W latach 60. XIX wieku dwa posągi moai z Orongo zostały przetransportowane do Anglii na statku należącym do Królewskiej Marynarki Wojennej – HMS Topaze. Zostały one podarowane królowej Wiktorii, a ta z kolei przekazała rzeźby „Hoa Hakananai’a i „Moai Hava” Muzeum Brytyjskiemu w Londynie, gdzie znajdują się do dzisiaj.
Anakena – miejsce na błogi relaks
Jednym z najbardziej charakterystycznych i spektakularnych miejsc, nie tylko w Parku Narodowym Rapa Nui, ale też na całej Wyspie Wielkanocnej jest jedyna piaszczysta plaża – Anakena, którą otulają ciepłe, krystaliczne wody Oceanu Spokojnego.
Odnajdziemy ją na północnym wschodzie tego malowniczego miejsca na krańcu świata. Aż prosi się, aby przysiąść nad brzegiem oceanu i kontemplować otaczające nas piękno!
Rano Raraku – źródło surowca naturalnego
Do Parku Narodowego Rapa Nui zalicza się także wygasły wulkan Rano Raraku położony w północno-wschodnim obszarze Isla de Pascua, który przyciąga turystów z całego świata. Mimo że nie imponuje on swoją wysokością (nieco ponad 100 m n.p.m.) to jego walory estetyczne i wartość historyczna są niepodważalne.
Przez wieki stanowił główne źródło surowca naturalnego, z którego rdzenni mieszkańcy Wyspy Wielkanocnej rzeźbili „moai”. Aż trudno sobie wyobrazić, że tak urokliwe miejsce było kiedyś jednym, wielkim placem budowy, prawda?
Hanga Roa – klimatyczne miasteczko na krańcu świata
Znajdujące się w południowo-zachodniej części Wyspy Wielkanocnej miasteczko Hanga Roa jest domem dla prawie wszystkich jej mieszkańców. Jak nietrudno zgadnąć, to także baza wypadowa do wszystkich lokacji na tej pacyficznej wyspie. Hanga Roa obfituje w infrastrukturę turystyczną – mnóstwo tam hoteli, hosteli, restauracji czy sklepików.
Na rynku Mercado Artesanal odnajdziemy m.in. rękodzieła lokalnych rzemieślników oraz artystów, które posłużą za pamiątki z wyprawy. W ogrodzie botanicznym Jardín Botánico TauKiani przyjrzymy się z bliska przepięknej florze Wyspy Wielkanocnej – z pewnością warto uwiecznić ją na fotografiach! Niewielkie Museo Rapa Nui ulokowane tuż nad oceanem szczegółowo przybliży nam historię Isla de Pascua. Spacerując nad brzegiem Pacyfiku, natkniemy się na posągi moai, m.in. Ahu Tahai czy Ahu Riata – w tym przypadku nie jest wymagana obecność wykwalifikowanego przewodnika, jednak z szacunku do lokalnych tradycji należy zachować szczególną ostrożność przy ich podziwianiu.
WARTO WIEDZIEĆ: Populacja Wyspy Wielkanocnej wynosi około 10 tysięcy.
Informacje praktyczne
- Bilety na wycieczki po Wyspie Wielkanocnej warto zarezerwować z wyprzedzeniem. Do wyboru jest wiele wycieczek z doświadczonymi przewodnikami, którzy pokażą Ci najciekawsze miejsca, odpowiedzą na pytania i zdradzą ciekawostki związane z odwiedzanymi rejonami.
- Rezerwuj wycieczkę na GetYourGuide
