Wiedzieliście, że Włochy mogą pochwalić się największą ilością obiektów wpisanych na listę światowego dziedzictwa UNESCO? Tę plejadę gwiazdorskich miejsc od 1997 r. dumnie reprezentują między innymi słynne Pompeje, miasto zakonserwowane na tysiące lat w wulkanicznej kapsule czasu.
Pompeje to starożytne miasto położone niedaleko Neapolu, które zostało założone zostało w VIII w. p.n.e. I choć Rzymianie panowali na tych terenach od III w. p.n.e., oficjalnie Pompeje stały się częścią Cesarstwa Rzymskiego dopiero w 80 r. p.n.e. To właśnie wtedy rozpoczął się rozkwit ekonomiczny, gospodarczy i kulturalny tego miasta.
Erupcja Wezuwiusza
Czasy świetności Pompejów przerwało najpierw trzęsienie ziemi w 62 roku, a następnie wybuch Wezuwiusza w 79 roku. Erupcja tego ostatniego doszczętnie zniszczyła nie tylko Pompeje, ale także Herkulanum i kilka innych pobliskich miejscowości. W wyniku tego kataklizmu zginęło około 16 000 osób, z czego 2000 stanowili mieszkańcy Pompejów. Wbrew temu, jak powszechnie postrzega się tę tragedię, to nie wypływająca z wulkanu lawa była bezpośrednią przyczyną śmierci ludzi i zwierząt, a śmiercionośne gazy, które podczas erupcji w błyskawicznym tempie dotarły do miast, zabijając tysiące istnień.
Odkrycie Pompejów
Pamiętna erupcja Wezuwiusza pogrzebała Pompeje nie tylko w sposób dosłowny, ale także w pamięci wielu osób. Przez setki lat tętniące niegdyś życiem miasto było zapomniane. W 1599 r. miejscem tym zainteresował się włoski architekt, Domenico Fontana. Prace odkrywcze rozpoczęły się jednak dopiero w 1748 roku i tak naprawdę proces ten trwa do dziś, gdyż cała powierzchnia 44 hektarów zamieniła się w największe stanowisko archeologiczne na świecie.
Za sprawą zastygłej lawy i wulkanicznego pyłu, który pokrył całe miasto, Pompeje zostały niejako zakonserwowane w czasie. W idealnym stanie zachowały się nie tylko budynki, ale także dekoracje, mozaiki, naczynia i inne przedmioty użytku codziennego. Ciała ofiar niestety nie miały szans na przetrwanie w styczności z piekielnie wysoką temperaturą. W zastygłej lawie pozostały jednak przestrzenie, które posłużyły jako formy do gipsowych odlewów.
Dzięki nim macie szansę nie tylko wyobrazić sobie strukturę starożytnego, rzymskiego miasta, ale także toczące się tam życie. Tragiczny wybuch dopadł niektórych podczas próby ucieczki, jednak inni zginęli przy wykonywaniu prostych, codziennych czynności lub będąc w objęciach najbliższych. Gipsowe odlewy sylwetek tych osób z jednej strony w bardzo realistyczny sposób przenoszą nas w czasy Starożytnego Rzymu, a z drugiej – dają jeszcze bardziej dosłowny wyraz tragedii, która spotkała mieszkańców tego i innych miast.
CIEKAWOSTKA: Niedaleko stanowiska archeologicznego znajduje się też współczesne miasto Pompeje. Pod kątem zwiedzania nie ma ono jednak zbyt wiele do zaoferowania, dlatego nie cieszy się szczególnym zainteresowaniem turystów.
Zwiedzanie Pompejów
Na Pompeje składało się ponad 1500 budynków, jednak nie wszystkie z nich są dziś udostępnione do zwiedzania. Część otwarta dla turystów podzielona jest na dziewięć stref skupiających w sobie różne pozostałości po antycznym mieście. Te najciekawsze to:
Region I
Pierwszy region to przede wszystkim Thermopolium, dawniej pełniące funkcje restauracji lub jadłodajni ze sporym miejscem do odpoczynku. Do dziś możecie tam zobaczyć ladę, a nawet pojemniki, w których przechowywane było pożywienie.
Region II
W regionie drugim od razu rzuci Wam się w oczy wielki amfiteatr – jeden z najlepiej zachowanych na świecie. To w nim odbywały się walki gladiatorów, oglądane przez liczącą nawet 20 000 osób widownię. Tuż obok niego znajdziecie starą siłownię, z której nieświadomi mieszkańcy korzystali w trakcie wybuchu, na co wskazują odkrycia archeologów.
Region III i IV
W trzeciej strefie wyjątkowym obiektem jest budynek, będący dawniej siedzibą stowarzyszenia o charakterze militarnym. Wewnątrz niego planowano działania zbrojne oraz przechowywano trofea wojskowe i zbroje. Ta konstrukcja związana jest jednak także z nieco bliższą nam historią. Jest ona znany z zawalenia, mającego miejsce w 2010 roku, spowodowanego przez zmiany klimatyczne. Dziś po renowacji budynku jest on symbolem odrodzenia miasta. Strefę trzecią od czwartej, wciąż niedostępnej do zwiedzania, oddziela brama Noli, której wewnętrzny łuk zdobi wyrzeźbiona głowa Minerwy, chroniącej wejścia do miasta.
Region V
Piąty region pozwoli wam zwiedzić starożytne eleganckie rezydencje. Dom Marcusa Lucretius Fronto zdobią wyrafinowane alegoryczne obrazy, wystawny, dekoracyjny stół i marmurowa wanna, a charakterystyczna dla Domu Oriona jest niespotykana mozaika podłogowa przedstawiająca mitycznego bohatera i jego przemianę w konstelację gwiazd. Jedna z sąsiedzkich rezydencji znana jest natomiast dzięki wyjątkowemu freskowi, przedstawiającemu zmysłową scenę zbliżenia Ledy, żona króla Sparty- Tindara i boga Jowisza, zamienionego w łabędzia. To od tej dwójki pochodzi dzisiejsza nazwa tego domu.
Region VI
Region szósty zachwyci Was najpiękniejszymi pałacami w starożytnych Pompejach. Znajduje się tu Dom Fauna, największy i najbogatszy ze wszystkich, jakie znajdowały się w mieście. Swoją nazwę wziął od stojącego na dziedzińcu, wykonanego z brązu posągu Fauna. Casa del Poeta Tragico szczególnie zwraca uwagę piękną mozaiką, ostrzegającą gości o niebezpiecznym czworonogu. Villa dei Misteri jest natomiast nieco oddalona od pozostałych atrakcji, ale warto przejść się w jej kierunku, ponieważ ta dawna posiadłość rolniczej rodziny skrywa pięknie zachowane naścienne malowidła.
Region VII
Region siódmy jest wyjątkowo obfity w atrakcje. W jego centrum znajduje się forum, będące niegdyś głównym placem i miejscem wszelkich spotkań. Pełniło też ono funkcję targu, otoczonego stoiskami, oferującymi wszelkiego rodzaju produkty, od tekstyliów aż po produkty spożywcze. Tuż przy Forum zobaczycie kolumny – to pozostałości po Świątyni Jupitera.
Przyjrzycie się z bliska miejscu, w którym Rzymianie relaksowali się w gorących wodach termalnych. Ostały się tam zarówno te najstarsze termy – Terme Stabiane – jak i największe – Terme del Foro. Świątynia Apolla, wyróżniająca się dzięki rzeźbom Apolla i Diany, to dowód na wpływy greckie w kulturze cywilizacji rzymskiej i jednocześnie najstarszy obiekt znajdujący się na terenie tego stanowiska archeologicznego. Do forum przylega też dawny spichlerz, który dziś skrywa w sobie gipsowe odlewy postaci mieszkańców pochłoniętych przez żywioł.
Casa de Sirico to willa zamożnej rodziny piekarzy, w której możecie obejrzeć doskonale zachowane pomieszczenia, a także kolejne gipsowe odlewy. Jednym z najważniejszych miejsc w tej strefie jest Lupanare czyli były dom publiczny, w którym interesującym elementem są zdobiące go do dziś freski o tematyce erotycznej.
Region VIII
W regionie ósmym zwiedzicie imponujący teatr w kształcie podkowy, na scenie którego wystawiano komedie i dramaty oraz znajdującą się tuż obok Świątynię Isis, w której wznoszono modły do tej egipskiej bogini płodności.
Region IX
Główną atrakcją ostatniej, dziewiątej strefy są łaźnie, których budowę nieszczęśliwie przerwał wybuch wulkanu. Mimo tego, że nie zostały one dokończone, po postawionych już elementach widać było ambitne plany twórcy. Wykończone miały zostać marmurem, dobrze oświetlone i wyposażone w zaawansowany system wentylacji. Te termy to jedyne, których nie podzielono ze względu na płeć, stąd wnioskuje się, że kobiety i mężczyźni mogli z nich korzystać w innych godzinach.
Herkulanum, Wezuwiusz i Muzeum Archeologiczne
By jeszcze lepiej zrozumieć historię niszczycielskiej siły Wezuwiusza i móc podziwiać wszystkie zachowane, antyczne eksponaty warto zajrzeć do Narodowego Muzeum Archeologicznego w Neapolu. Dwa piętra tego światowej sławy muzeum poświęcone są właśnie terenom zniszczonym przez wybuch wulkanu. Zobaczycie tam między innymi mozaiki znajdujące się we wspomnianym wcześniej Domu Fauna.
Muzeum Archeologiczne w Neapolu opowiada nie tylko tragiczną historię Pompejów, ale także Herkulanum – położonej nieopodal miejscowości, która również została pogrzebana w popiołach podczas erupcji Wezuwiusza. Warto poświęcić chwilę, aby odwiedzić i to miejsce, bo choć jest mniej znane, na pewno zaciekawi Was jeszcze lepiej zachowanymi budynkami. Bilety na wycieczkę do Herkulanum możecie kupić tutaj.
Na wycieczkę poleca się także Wezuwiusz. Oglądanie wulkanicznego krateru z bliska to dość ekstremalne przeżycie, które jeszcze lepiej uświadamia potęgę natury. Jeśli zastanawiacie się, w jaki sposób połączyć wizytę w Pompejach i Herkulanum z wejściem na szczyt Wezuwiusza, możecie skorzystać z wielu zorganizowanych wycieczek z przewodnikiem, które znajdziecie na GetYourGuide.
Informacje praktyczne
- Bilety wstępu do Pompejów najlepiej kupić z wyprzedzeniem. Unikniesz wówczas stania w długiej kolejce oraz ominie Cię ryzyko, że wszystkie bilety zostały wyprzedane.
- Godziny otwarcia: od listopada do marca czynne od środy do poniedziałku w godz 9:00-17:00. Od kwietnia do października czynne od środy do poniedziałku w godz 9:00-19:00. We wtorki zwiedzanie jest ograniczone.
- Kup bilety na GetYourGuide
- Kup bilety na wycieczkę łączoną: Pompeje + Herkulanum + Wezuwiusz
