Bilbao to miasto, którego zamiłowanie do sztuki oraz współczesną historię może opowiedzieć jeden budynek. I to nie byle jaki, bo mowa o najbardziej futurystycznym miejscu na północy Hiszpanii!
Muzeum Guggenheima w Bilbao (Museo del Guggenheim) to muzeum sztuki współczesnej, które bez wątpienia stanowi największą atrakcję turystyczną w mieście i zarazem jedną z największych w całym regionie Kraju Basków. Położone nad rzeką Nervión muzeum swoje oficjalne otwarcie miało 18 października 1997 roku. Wydarzeniu temu towarzyszyła wizyta ówczesnego króla Hiszpanii, Juana Carlosa I. Dlaczego to właśnie Bilbao Muzeum Guggenheima jest punktem obowiązkowym podczas wizyty w okolicy? Przekonacie się o tym w poniższym artykule.
Muzeum Guggenheima i efekt Bilbao
Przed wybudowaniem Muzeum Guggenheima Bilbao wcale nie należało do najbardziej turystycznych miast na północy Hiszpanii. Typowa szara metropolia nie miała przyjezdnym zbyt dużo do zaoferowania. Mimo to na początku 1991 roku rząd Kraju Basków skontaktował się z Fundacją Solomona R. Guggenheima i zaproponował współpracę nad stworzeniem muzeum. Prace nad projektem rozpoczęły się trzy lata później. W tamtym momencie nikt nie spodziewał się, że wpływ instytucji na miasto będzie tak ogromny. O tym niezwykłym fenomenie wszyscy mieli się przekonać wraz z każdym kolejnym rokiem działania muzeum.
Miliony turystów, które rokrocznie odwiedzają muzeum, wywarły istotny wpływ na rozwój inwestycji rewitalizujących miasto. Za ich sprawą Bilbao całkowicie zmieniło swoje oblicze, stając się kulturową wizytówką tej części Hiszpanii. Całe to zjawisko, rzadko spotykane nawet na skalę światową, określa się obecnie jako tzw. Efekt Bilbao. Nazwa ta to także nawiązanie do znanego głównie w środowisku naukowym efektu motyla. W dużym skrócie chodzi w nim o to, że trzepot skrzydeł motyla w jednym miejscu na Ziemi może wywołać burzę piaskową w innej części naszego globu.
Zmiany w okolicy
Największe zmiany, zapoczątkowane budową nowej instytucji, były zauważalne w bliskim otoczeniu samego muzeum. Dziś aż trudno uwierzyć w przemysłową przeszłość tego obszaru. Obecnie to nabrzeże jest jednym z najczęściej wybieranych przez mieszkańców Bilbao miejsc na wypoczynek. Artystyczne otoczenie pięknych budynków, mostów i rzeki przyciąga także mnóstwo turystów. Promenady zachęcają do długich spacerów, skwerki do spotkań ze znajomymi, a place zabaw do odwiedzin rodzin z dziećmi.
Co wart obejrzeć w Muzeum Guggenheima?
Muzeum Guggenheima umieszczone jest w niezwykłym budynku autorstwa kanadyjsko-amerykańskiego architekta Franka Gehry’ego. Artysta stworzył konstrukcję, która dzięki swojej odważnej, awangardowej formie i innowacyjnemu designowi nikomu nie pozwala przejść obojętnie. Budynek o powierzchni 24 000 m² jest nie tylko siedzibą wyjątkowego muzeum, ale także swego rodzaju współczesną rzeźbą, która doskonale zgrywa się ze strukturą miasta. Wielu zwiedzających w budynku dopatruje się inspiracji żaglami statku, podczas gdy inni oczami wyobraźni widzą tam raczej kształt kwiatu róży, a nawet ryby.
Do stworzenia konstrukcji użyto jedynie tytanu, wapienia i szkła, jednak wygląd budynku odbiega od tego, jakiego można by spodziewać się po użytych materiałach. Budowla ma dynamiczną formę i składa się z falistych elementów, płynnych form i powyginanych linii, tworzących spójną całość. Wykończenie stworzono z około 33 000 bardzo cienkich arkuszy tytanu. Najwyższa część budynku zwieńczona jest dużym świetlikiem w kształcie metalowego kwiatu, który przykrywa Atrium, jedną z najbardziej charakterystycznych przestrzeni w budynku. Do stworzenia tak niecodziennego projektu posłużono się specjalnym, zaawansowanym programem komputerowym, który początkowo używano tylko w przemyśle lotniczym i motoryzacyjnym. Po zmroku budynek oświetlają światła, które pięknie odbijają się w wodach rzeki Nervión.
Muzealne wnętrze
Dzieło Franka Gehry’ego skradnie Wasze serca jeszcze zanim do niego wejdziecie, ale cały urok tkwi w jego wnętrzu. Po przekroczeniu progu muzeum szybko dotrzecie do Atrium, prawdziwego serca tej instytucji. Ta duża przestrzeń na otwartym planie pełna jest zakrzywionych brył, które łączą wewnętrzną i zewnętrzną część konstrukcji. Budynek posiada trzy piętra wystawowe, a dotrzecie tam za pomocą schodów lub szklanej windy, z której z której spojrzeć można na wszystkie poziomy z jeszcze innej perspektywy.
Dzieła sztuki współczesnej rozmieszczone są w 20 galeriach. Niektóre z nich charakteryzują się zupełnie standardowym, klasycznym wyglądem, a inne mają niecodzienne, organiczne i nieregularne kształty, które tworzą wyjątkowe tło dla eksponatów. Na cały budynek składa się jednak nie tylko przestrzeń ekspozycyjna, ale także biblioteka, centrum edukacyjne, księgarnia oraz kawiarnie, a nawet wyjątkowo obszerna sala wykładowa, która jest wykorzystywana do konferencji i prezentacji.
Zewnętrzne eksponaty Muzeum Guggenheima
Jedną z najciekawszych cech tego muzeum jest to, że wcale nie trzeba wchodzić do jego wnętrza, by zobaczyć namiastkę najwybitniejszych dzieł sztuki współczesnej. I nie mam tutaj na myśli jedynie samego budynku. Przestrzeń ekspozycyjna muzeum obejmuje nie tylko wystawowe sale i korytarze, ale także okolice budynku. Większość eksponatów to wyjątkowe prace, które pozwalają przechodniom poczuć się jak w krainie gigantów. Jakie dzieła sztuki zobaczycie jeszcze przed wejściem do muzeum?
- Puppy, Jeff Koons (1992) – instalacja przedstawiająca ogromnej wielkości szczeniaka stała się jednym z największych symboli Bilbao. Aż ciężko dziś wyobrazić sobie, że pierwotnie miał on zagościć w tym miejscu jedynie na jakiś czas. Mieszkańcom miasta spodobał się on jednak tak bardzo, że został włączony do stałej ekspozycji muzeum. Inspiracją do stworzenia gigantycznej instalacji składającej się z 60 tysięcy kwiatów było dla artysty jego dzieciństwo. Co ciekawe, jest to jedno z najbardziej wymagających dzieł sztuki w baskijskim muzeum. Kwiaty, z których stworzony jest Puppy wymagają bowiem stałej pielęgnacji oraz specjalnego systemu nawadniania.
- Maman, Louise Bourgeois (1999) – to jedna z najczęściej fotografowanych rzeźb Muzeum Guggenheima. Dokładnych interpretacji tego dzieła jest wiele. Nie ulega jednak wątpliwości, że inspiracją do stworzenia dziewięciometrowej rzeźby pająka była dla artysty figura matki. Twierdzi się, że wizerunek groźnego pajęczaka przedstawia właśnie matkę, która z jednej strony walecznie broni swojego potomstwa, a z drugiej jest opiekuńcza i troskliwa, czego symbolem ma być zawieszony pod korpusem kokon z jajami.
- Tall Tree & The Eye, Anish Kapoor (2009) – tuż przy wejściu do budynku muzeum zauważyć można grupę 73 błyszczących kul zawieszonych wzdłuż trzech osi. Na pierwszy rzut oka wydają się one takie same, jednak w rzeczywistości każda z nich daje nieco inne odbicie otoczenia. Gdy dodać do tego względność zmysłu wzroku i ulotność chwili, okaże się, że każdorazowe spojrzenie na tę rzeźbę będzie dawało zupełnie inne, nowe wrażenia. Anish Kapoor pragnął w ten sposób zwrócić uwagę na efemeryczność naszych doświadczeń i wszystkiego, co nas otacza.
- Fire Fountain, Yves Klein (1961) – wbrew pozorom nie są to zwykłe, podświetlane fontanny, jakie zobaczyć można w tysiącach innych miejsc. Co kilkanaście minut zamieniają się one w ogniste fontanny, które z hukiem wyrzucają z siebie salwy ognia.
- Fog Sculpture, Fujiko Nakaya (1998) – na efekt tej instalacji również trzeba nieco poczekać, ale zdecydowanie warto, bo jej forma jest co najmniej zaskakująca. Średnio co kwadrans w tle muzeum ukazuje się rzeźba z mgły, która, unosząc się przy wodzie, spowija pobliski bulwar, tworząc uczucie odrealnienia od rzeczywistości.
- Arcos rojos, Daniel Buren (2007) – ta widoczna z daleka praca Burena stanowi dziś część mostu La Salve, znajdującego się przy Muzeum Guggenheima. Rzeźbę, mającą formę czerwonych łuków, zainaugurowano z okazji dziesiątej rocznicy muzeum.
Pozostałe dzieła sztuki
Większość eksponatów prezentowanych we wnętrzu Muzeum Guggenheima w Bilbao to elementy regularnie zmieniających się wystaw czasowych, które warto wcześniej sprawdzić na oficjalnej stronie internetowej muzeum. Nie oznacza to jednak, że wewnętrzne galerie nie demonstrują żadnych dzieł należących do stałej ekspozycji.
Instytucja w swoich zbiorach posiada prace artystów z całego świata, między innymi Willema de Kooninga, Roberta Rauschenberga czy Eduardo Chillidy. Jednak prawdopodobnie najbardziej znanym reprezentantem tej kolekcji jest Andy Warhol. W tym muzeum sztuki współczesnej zobaczyć można jedno z najbardziej znanych dzieł tego amerykańskiego artysty – One Hundred and Fifty Multicolored Marilyns (1979).
Muzeum Guggenheima na świecie
Niektórzy z Was mogli słyszeć o Muzeum Guggenheima, ale wcale nie w odniesieniu do nowatorskiego muzeum z Bilbao. Na całym świecie istnieje więcej muzeów utworzonych przez Fundację Guggenheima. Oprócz muzeum w Bilbao są to:
- Muzeum Guggenheima w Nowym Jorku (otwarte w 1959 r.) – mieszczące się w budynku zaprojektowanym przez Franka Lloyda Wrighta. W jego wnętrzu mieści się kolekcja malarstwa impresjonistycznego, postimpresjonistycznego, wczesnego modernizmu i sztuki współczesnej.
- Peggy Guggenheim Collection w Wenecji (otwarte w 1980 r.) – w zbiorach tego muzeum znajdziemy głównie dzieła z prywatnej kolekcji Peggy Guggenheim.
- Deutsche Guggenheim w Berlinie – muzeum otwarte w 1997 przez Fundację Guggenheima we współpracy z Deutsche Bank, który posiada największą korporacyjną kolekcję dzieł sztuki na świecie. Niestety, to muzeum zostało zamknięte w 2013.
Obecnie Fundacja Guggenheima pracuje nad stworzeniem kolejnego muzeum. Będzie ono nosić nazwę Guggenheim Abu Dhabi, a znajdować się będzie w Zjednoczonych Emiratach Arabskich. Zakończenie prac związanych z tą instytucją planowane jest na 2025 rok. Ma to być jedyne w swoim rodzaju miejsce, w którym na styku trzech kultur (europejskiej, azjatyckiej i afrykańskiej) prezentowane będą najcenniejsze dzieła sztuki od lat 60. XX wieku do czasów współczesnych. Co ciekawe, za projekt muzeum Guggenheim Abu Dhabi odpowiada Frank Gehry – ten sam architekt, który stworzył muzeum w Bilbao. Znowu możemy więc spodziewać się budynku, którego forma z pewnością zaskoczy cały świat.
Informacje praktyczne
- Bilety wstępu do Muzeum najlepiej kupić z wyprzedzeniem. Unikniesz wówczas stania w długiej kolejce oraz ominie Cię ryzyko, że wszystkie bilety zostały wyprzedane.
- Adres: Avenida Abandoibarra 2, 48009 Bilbao
- Godziny otwarcia: od wtorku do niedzieli w godzinach 10:00 – 20:00. W poniedziałki muzeum jest nieczynne. Aktualne godziny otwarcia warto sprawdzać też na stronie internetowej muzeum.
- Kup Bilety na wycieczkę z przewodnikiem >
Muzeum Guggenheima w BIilbao na mapie
Odkryj Kraj Basków
Każdy region Hiszpanii dzieli się na prowincje. Ich nazwy często pokrywają się z nazwami głównych miast wchodzących w ich skład. Kraj Basków dzieli się na trzy prowincje, a każda z nich ma do zaoferowania inne atrakcje turystyczne i ciekawe miejsca:
Zobacz także: Język baskijski, Pinchos, Tradycja El Olentzero, Fiestas de la Virgen Blanca, Pelota i tradycyjne sporty w Kraju Basków.
