Dolina Val d’Orcia – Serce i dusza słonecznej Toskanii

Na mapie Toskanii co prawda nietrudno jest znaleźć wyjątkowo urokliwe miejsca, ale to morze zieleni to kwintesencja tego regionu i punkt obowiązkowy każdej podróży do środkowych Włoch.

Centrum miasta otoczone jest murami, pochodzącymi jeszcze z XII, a w ich obrębie zobaczyć warto Palazzo dei Priori, gotycką loggię na placu Popolo, Pałac Episkopalny z freskami oraz kościoły San Egidio, San Francesco i San Agostino.

To wszystko już za Wami? W takim razie przejdźcie na drugą stronę fortecy i obejdźcie mury wzdłuż nadmorskiej ścieżki. Warto także nieco oddalić się od samego centrum i zajrzeć do Zamku Poggio alle Mura, który mieści Muzeum Szkła albo romańskiego opactwa San Antino.

Castiglione d’Orcia

Ta tysiącletnia wioska, położona na wzgórzu w samym sercu doliny Val d’Orcia otoczona jest przez rzędy winnic, cyprysowe aleje i najwspanialsze widoki książkowego krajobrazu Toskanii. To wyjątkowo bogata w historię okolica, która pełna jest ciekawych zabytków. Historyczne centrum Castiglione d’Orcia na pierwszy rzut oka wygląda jakby zatrzymało się w czasie, a na trójkątnym placu Piazza Il Vecchietta każdego zachwyca coś innego.

Jedni zwracają największą uwagę na nawierzchnię z czerwonej cegły, inni na XVII-wieczną studnię czy górujący nad placem Palazzo Comunale, w którym znajduje się niezwykły fresk przedstawiający Madonnę z Dzieciątkiem i dwoma świętymi. Nie pomińcie też San Giovanni Art Room, małego muzeum malarstwa ani monumentalnej konstrukcji zamku Rocca Aldobrandesca, dominującego nad całą wioską.

Malownicze Montepulciano

Podróż krętymi drogami malowniczego centrum Toskanii zawiedzie Was do Montepulciano, wioski pełnej historii i dzieł sztuki, położonej pośród rolniczego krajobrazu Sieny. Ten zakątek to idealne miejsce do odpoczynku i spędzenia wakacji, obcując z naturą. Nie tylko dzisiejsi turyści walczą o miejsca noclegowe w tym miejscu. Dawniej spierały się o nie Siena i Florencja, które doskonale zdawały sobie sprawę z jego artystycznego i kulturalnego potencjału.

Dziś Montepulciano przyciąga zwiedzających nie tylko swoim efektownym położeniem, ale także wyjątkowymi zabytkami. Na będącym wizytówką historycznego centrum Piazza Grande znajduje się XIV-wieczny Palazzo Comunale i XVII-wieczna katedra, poświęcona Santa Maria dell’Assunta, w której wnętrzu czeka na Was moc dzieł sztuki. Na placu zwraca również uwagę trawertynowa fasada Palazzo Tarugi.

Miasteczko słynie jednak przede wszystkim ze swojego folkloru i tradycji. Montepulciano dba o to, by o tych elementach lokalnej kultury nie zapomniał nikt. W jaki sposób? Co roku uczestniczyć można w spektakularnych festiwalach, począwszy od „Bravio delle botti”, zawodów między dzielnicami, które odbywają się na ulicach miasta, kończąc na „Bruscello Poliziano”, spektaklu teatralnym odnoszącym się do toskańskich tradycji ludowych.

San Quirico d’Orcia

Przemierzając wzgórza zielonej doliny Val d’Orcia, łatwo zauważyć wyłaniające się na horyzoncie San Quirico d’Orcia. Ta wioska podobnie jak inne okoliczne zabudowy nurza się w krajobrazie drzew oliwnych, dębów i winnic. Choć obecny wygląd tego ośrodka zdecydowanie przywołuje na myśl średniowieczne czasy, jego korzenie sięgają jeszcze czasów etruskich. Dziś wizyta w San Quirico d’Orcia nie może się odbyć bez spaceru po Via Dante Alighieri, pobytu na placu Piazza della Libertà, uznawanym za serce miasta czy wizyty w kościele San Francesco, w którym znajduje się słynna figura Madonny. Jeśli podczas takiego spaceru zabraknie Wam nieco zieleni, zajrzyjcie do Horti Leonini, renesansowego ogrodu, szerzącego się wokół kościoła Santa Maria Assunta.

Miejscowość od dawien dawna przyciągała tłumy turystów, głównie dlatego, że leży na przecięciu dwóch ważnych dla lokalnej kultury szlaków. Jednym z nich jest Via Francigena, słynny średniowieczny szlak pielgrzymi, a drugim szlak winny Orcia, pozwalający zbliżyć się do regionalnej kultury winiarskiej, ale także odkryć najlepszą produkowaną tam oliwę z oliwek z pierwszego tłoczenia.

Rocca d’Orcia i jej zamek

To wyjątkowe i bardzo urocze miasteczko leży na wschodnich zboczach Monte Amiata. Znane jest głównie z imponującej swoimi rozmiarami fortecy Rocca di Tentennano, która zdecydowanie dominuje nad leżącą poniżej wioseczką.

Zamek zbudowany z wapienia był dawniej ważnym punktem na szlaku Via Francigena, choć forteca sama w sobie także niejednokrotnie stanowiła cel pielgrzymek. Wszystko to za sprawą świętej Katarzyny ze Sieny, która, według wierzeń, zatrzymała się tam w 1377 roku i w cudowny sposób nauczyła czytać i pisać.

Rocca di Tentennano została całkowicie opuszczona na początku XX wieku i przekazana w ręce państwa, dzięki czemu dziś jest odrestaurowana i otwarta dla publiczności. Wizytę w fortecy zdecydowanie dopełnia spacer po niepozornej, ale urzekającej wiosce Rocca d’Orcia, która w niejednym zakątku skrywa niezwykłe punkty widokowe.

Pienza – toskańskie miasto idealne

Ten mały klejnot doliny Val d’Orcia uważany jest za ideał renesansu pod postacią miasta. To właśnie to sprawiło, że w 1996 roku Pienza wpisana została na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Historia miasta związana jest z papieżem Piusem II, który zrealizował swoje marzenie, przekształcając swoje skromne, rodzinne miasteczko w centrum miejskie inspirowane architektonicznymi i urbanistycznymi zasadami renesansu. To właśnie dlatego włoski poeta Giovanni Pascoli mówił o nim jako miasto „zrodzone z myśli o miłości i marzenia o pięknie”.

Na terenie miasteczka Pienza nie możecie przegapić wizyty w kilku punktach. Czeka tam na Was XV-wieczna katedra, charakterystyczny budynek Palazzo Comunale i Palazzo Massaini, wspaniały kompleks architektoniczny na zboczu wzgórza. Ostatni, choć nie mniej ważny na liście jest Palazzo Piccolomini, arcydzieło Rossellino, tego samego architekta, któremu powierzono stworzenie całej zabudowy miasta.

Wewnątrz pałacu oczarują Was zabytkowe meble, dzieła sztuki i cenna biblioteka. Ukrytym skarbem tego miejsca jest ogród otaczający cały pałac. Warto spędzić tam dłuższą chwilę choćby po to, by dać się oczarować panoramie Val d’Orcia, szczególnie o zachodzie słońca.

Droga gladiatora – cyprysowa droga (jak) z filmu

Jest takie miejsce, którego w dolinie Val d’Orcia szukają wszyscy. Pamiętacie film „Gladiator” Ridleya Scotta? A scenę, w której filmowy gladiator przemierza zielone wzgórza idąc w stronę domu, otoczonego charakterystycznymi cyprysami? Jeśli chcecie zobaczyć to miejsce na własne oczy, szukajcie znaków prowadzących do gospodarstwa agroturystycznego Terrapille, właśnie w dolinie val d’orcia.

Samotna willa leżąca około 3 km na południe od Pienzy, nieopodal kościoła Pieve di Corsignano, zagrała w słynnym filmie dom gladiatora i właśnie to sprawiło, że punkt ten stał się jedną z najpopularniejszych scenerii do zdjęć z Toskanii. Na drogę gladiatora nie można wjeżdżać samochodem, ale to zdecydowanie plus tego miejsca. Dzięki temu żaden pojazd nie zakłóca tak romantycznego i harmonijnego pejzażu. W pobliżu znajduje się też zatoczka postojowa, na której można bezpiecznie zatrzymać się samochodem, więc nawet jeśli jesteście zmotoryzowani, nie ma się o co martwić.

Capella della Madonna di Vitaleta

Podróżując po dolinie Val d’Orcia odnaleźć można wiele tajemniczych i kochanych przez turystów zakątków zupełnie oderwanych od okolicznych miasteczek, wiosek i wszelkiego rodzaju ośrodków. Jednym z takich punktów jest stojąca na toskańskim pustkowiu, otoczona niewielkimi rzędami cyprysów kaplica, Capella della Madonna di Vitaleta. Choć wydaje się nieco zagubiona, nic bardziej mylnego, bo ten niepozorny budynek jest gwiazdą wielu pocztówek i celem podróży miłośników fotografii z całego świata.

Stojąca w pobliżu San Quirico d’Orcia kaplica początkowo była miejscem przechowywania słynnej figury Madonny, przypisywanej Andrei della Robbia. Ze względu na susze i inne kataklizmy, miejsce przechowywania figury zmieniało się już kilka razy, a dziś posąg przechowywany jest w kościele w centrum San Quirico d’Orcia. Obecnie sama świątynia przez większość zwiedzających jest uwielbiana głównie ze względu na swoje położenie.

WARTO WIEDZIEĆ: Wierzy się, że to sama sama Dziewica Maryja, ukazała się pewnej pasterce i poleciła jej udać się do warsztatu we Florencji, gdzie znajdował się posąg, stworzony by zostać umieszczonym w kościele Vitaleta.

Opactwo Monte Oliveto Maggiore

Wśród równie wspaniałych miejsc doliny Val d’Orcia wyróżnić można też Abbazia di Monte Oliveto Maggiore. To miejsce jest szczególne zarówno ze względu na swój rozmiar jak i sugestywną historię. Benedyktyński klasztor powstał jeszcze w średniowieczu, kiedy to błogosławiony Bernardo, urodzony jako Giovanni Tolomei, porzucił życie w luksusach na rzecz ubóstwa i samotności.

To właśnie on w pierwotnie niezbyt gościnnym punkcie Toskanii w 1319 r. stworzył miejsce przyjazne pustelnikom i wędrowcom. Do dziś zobaczyć tam można wiele z oryginalnych elementów imponującej, klasztornej zabudowy, które doskonale współgrają z efektami późniejszych przebudów. W barokowym wnętrzu opactwa na szczególną uwagę zasługują drewniana mównica i chór oraz duży krużganek ozdobiony jednym z najważniejszych cykli sztuki renesansowej: „Opowieścią o świętym Benedykcie”, która składa się z 36 robiących wrażenie malowideł.

Klasztor posiada również bardzo bogatą bibliotekę, w której znajduje się około 40 000 pozycji, a także starożytną aptekę, w której mnisi po dzień dzisiejszy produkują miód i likiery ziołowe. Nie da się jednak ukryć, że jedną z największych zalet tego miejsca jest jego położenie. Podejście pod górę wąskim pasem ziemi między stromymi skałami i rowami i piękne widoki tak emblematycznych dla Toskanii cyprysów zachwycą Was o każdej porze dnia, także o wschodzie słońca, kiedy okolicę spowija tajemnicza mgła.

Abbazia di Sant’Antimo

Tuż u progu Monte Amiata leży zatopione w urokach doliny Val d’Orcia Abbazia di Sant’Antimo, które funkcjonuje już od 814 roku, a z jego powstaniem wiąże się ciekawa historia. Według legendy Karol Wielki w 781 roku, wracając z Rzymu wzdłuż Via Francigena, przeszedł przez Górę Amiata ze swoim dworem i armią, a ponieważ wielu zostało wtedy dotkniętych zarazą cesarz złożył ślub i założył opactwo w nadziei na powstrzymanie plagi.

Konstrukcja klasztoru doskonale komponuje się z otaczającym go, typowym toskańskim krajobrazem. Bazylikowy układ i promieniste kaplice nadają kościołowi francuski charakter, a wejścia do tej świątyni strzegą dwa stylizowane lwy. Na prawo od głównego kościoła zwiedzić można kaplicę karolińską z VIII-IX wieku, a po lewej stronie wznosi się imponująca dzwonnica o wysokości około 30 metrów.

Via francigena – wycieczka śladami pielgrzymów

Wielu z przybywających do Toskanii turystów zwiedzając dolinę Val d’Orcia zahacza choć o fragment Via Francigena. Ten starożytny szlak prowadził niegdyś europejskich pielgrzymów do Rzymu i Ziemi Świętej. Wtedy miał on wymiar głównie religijny, choć w późniejszych czasach część pielgrzymów wyruszała w poszukiwaniu swojego wewnętrznego „ja”.

Cały szlak przecina aż cztery kraje europejskie: Wielką Brytanię, Francję, Szwajcarię i Włochy, a w 1994 r. Rada Europy przyznała mu status Europejskiego Szlaku Kulturowego. Dziś wciąż cała masa podróżników przemierzając tę drogę poszukuje odnowy kontaktu ze samym sobą, ale jest to także popularna trasa promująca powolną i ekologiczną turystykę. Wybierającym ją wczasowiczom często zależy na bliskim kontakcie z naturą, ale także samym krajobrazem, terytorium i lokalnymi tradycjami czy historią.

Gorąca kąpiel w dolinie Val d’Orcia

Maleńka wioska Bagni San Filippo, ukryta wśród zaułków gminy Castiglione d’Orcia, liczy zaledwie 91 mieszkańców. Jak to się dzieje, że mimo to przybywa tam mnóstwo turystów, i to przez cały rok? Bagni San Filippo to znane uzdrowisko, w którym wydobywające się na powierzchnię wody siarkowe tworzą wodospady, naturalne baseny oraz wspaniałe dzieła sztuki z białych, wapiennych osadów. Miłośnicy luksusów mogą skorzystać ze znajdującego się przy hotelu, ekskluzywnego SPA, w którym zadba o nich wykwalifikowany personel.

Wody termalne wypływają z małej rzeki na wschodnim krańcu miasta, więc większość przyjezdnych korzysta jednak z tych bezpłatnych części basenów, które otwarte są dla wszystkich. Duża część turystów gromadzi się wokół wyjątkowo urokliwej, ogromnej masy białego wapienia, która przypomina profil wieloryba (stąd też jej nazwa Biały Wieloryb). Jeśli wybieracie właśnie termy Bagni San Filippo na kierunek waszych wakacji, w pobliżu miasteczka wybierzcie się również do Grotta di San Filippo, wyjątkowego oratorium w jaskinii.

Wód termalnych w dolinie warto można jednak szukać nie w jednym, a w dwóch miejscach. Kolejnym z nich jest Bagno Vignoni, oddalone od San Filippo o jakieś 16 km. To równie urokliwy punkt Toskanii, mogący pochwalić się dostępem do geotermalnych wód. Będąc w Bagno Vignoni, zajrzyjcie też koniecznie na ciekawy, centralny plac, który niezwykle trafnie reprezentuje miasto, bo w całości zalany jest termalnymi wodami.

Crete Senesi

Jedni twierdzą, że ta kraina sąsiaduje z doliną Val d’Orcia, a inni, że to część składowa jej nieodpartego uroku. To kwestia sporna prawdopodobnie dlatego, że granice między tymi cudami natury płynnie się między sobą zacierają. Crete Senesi to wyjątkowy pod względem geologicznym obszar, którego główną wizytówką są księżycowe, niemal pustynne krajobrazy. Gliniane pagórki prawie całkowicie pozbawione są winnic, lasów czy gospodarstw. Na łysych falach zieleni jedynie gdzieniegdzie wśród krętych ścieżek pojawia się samotna kępa cyprysów.

Najpopularniejszym skrawkiem tego obszaru jest Pustynia Accona, która pomimo swojej nazwy ze stereotypową pustynią, jaka zwykle pojawia się w naszej wyobraźni, zbyt wiele wspólnego nie ma. Warto jednak dać jej szansę. Ci, którzy zdecydują się odkryć ten magiczny krajobraz podziwiać będą mogli biancane, czyli białawe płaskorzeźby ziemi, przeplatające się harmonijnie z bruzdami utworzonymi przez erozję wodną, tak zwanymi calanchi.

WARTO WIEDZIEĆ: Największym miastem w samym sercu Crete Senesi jest Asciano, ale jeśli szukacie najbardziej atrakcyjnego widoku na księżycową panoramę, warto pojechać na punkt widokowy w okolice wioski Vescona albo pobliskiej Val d’Asso.

Wina i lokalna gastronomia

Dolina Val d’Orcia z pewnością nie rozczaruje także smakoszy i tych, którzy w podróżach najbardziej cenią sobie poznawanie doskonałej kuchni danego obszaru. Serca miłośników serów z pewnością podbije tam dojrzały ser Pecorino di Pienza, a mięsożercom na pewno posmakuje mięso ze specjalnej rasy świń hodowanych jedynie w dolinie. Warto także pamiętać, że klimat doliny Val d’Orcia i Crete Senesi sprzyja wzrostowi jednego z najcenniejszych owoców ziemi, białej trufli. Aż ślinka cieknie na samą myśl o talerzu makaronu, którego smak podkręca dodatek tych wyjątkowych grzybów.

Nie tylko samo Montepulciano, ale także pagórkowate obszary miasteczek Abbadia di Montepulciano, Sant’Albino czy San Gavino są obszarami produkcji Vino Nobile Montepulciano, jednego z najstarszych wytwarzanych we Włoszech win. To wytrawne czerwone wino pierwszy raz pisemnie wspomniano już w 789 roku. Nie możecie jednak poprzestać na tym trunku z winogron, bo z Toskanii nie powinno się wyjeżdżać bez skosztowania Brunello di Montalcino, czerwonego wina, które jest prawdziwą dumą tego regionu.

Odkryj region Toskanii