El Hierro

Ze względu na swój rozmiar bywa nazywana Isla Chiquita (Maleńka Wyspa), a ze względu na swoje położenie – Isla de Meridiano (Wyspa Południkowa).

Wyspa Południkowa (Isla de Meridiano) i koniec świata

Ta nietypowa nazwa, którą określa się czasem El Hierro została nadana tej wyspie nie bez powodu. To właśnie tutaj znajduje się Punta de Orchilla – najdalej na zachód wysunięty punkt Wysp Kanaryjskich, który począwszy od Ptolemeusza wyznaczał południk zerowy kuli ziemskiej. Miało to ogromne znaczenie dla kartografów i odkrywców, którzy całą mapę świata podporządkowywali właśnie pod ten punkt, sądząc że na zachód od niego nie ma już nic…

Nic poza końcem świata – tak sądzono w średniowieczu, gdy przestrzeń za Punta de Orchilla postrzegano jako bezkresną przepaść do której wpada cały ocean. Odkrycia geograficzne Kolumba i innych podróżników pokazały, że rzeczywistość jest zgoła inna. Po odpłynięciu od Punta de Orchilla statki wcale nie wpadały w otchłań przepaści, a co więcej – kilka wieków później (1884 r.) ustalono, że południk zerowy nie przebiega przez El Hierro, a przez dzielnicę Greenwich w Londynie.

Określenie „Wyspa Południkowa” na stałe przylgnęło jednak do El Hierro, dlatego niech nie zdziwi Cię to, gdy usłyszysz je z ust mieszkańców archipelagu.

Najbardziej ekologiczna wyspa świata

Zdaniem ekologów z całego świata El Hierro to obecnie najbardziej ekologiczna wyspa na Ziemi. To że cały obszar wyspy od 2000 r. stanowi Rezerwat Biosfery nie dziwi aż tak bardzo, gdy wziąć pod uwagę, że podobny tytuł dzierżą inne kanaryjskie wyspy, jak chociażby Lanzarote czy Fuerteventura. To że na wyspie znajduje się ogromna ilość dziewiczych terenów, gęste lasy i nieskażona przyroda również nie jest aż tak zaskakujące, gdyż takie bogactwo naturalne znajdziemy też na wyspie La Gomera.

To co jednak może zaskakiwać to polityka ekologiczna władz wyspy. Ogromna ilość odnawialnych źródeł energii na tak niewielkim obszarze to ewenement na skalę światową. Gdy w 2014 roku uruchomiono elektrownię wiatrowo-wodną Gorona del Viento, El Hierro zostało pierwszą wyspą na Ziemi, która jest w pełni samowystarczalna.

Nie chodzi jednak o pojedyncze źródła energii, ale o cały system, który wokół nich zbudowano. W dużym uproszczeniu działa on tak, że w wietrzne dni, gdy ilość wytwarzanej energii wiatrowej przewyższa zapotrzebowanie wyspy – jest ona wykorzystywana do wpompowywania morskiej wody do specjalnych zbiorników. Z kolei w dni mniej wietrzne, woda ta jest wykorzystywana do wytwarzania energii w elektrowniach wodnych. Co więcej, w momencie gdy nadmiar wytwarzanej energii wciąż jest spory, wykorzystuje się ją do odsalania wody morskiej, która następnie dostarczana jest do zbiorników wody pitnej na wyspie.

I choć stara elektrownia opalana olejem wciąż znajduje się na El Hierro, to pozostaje ona jedynie w stanie czuwania. Wszystko po to, aby w przypadku ewentualnej awarii odnawialnych źródeł energii lub innych bliżej nieokreślonych katastrof, wyspa nadal mogła normalnie funkcjonować.

Te działania to pierwszy poważny krok w kierunku tego, aby El Hierro stało się przykładem nie tylko dla pozostałych wysp archipelagu, ale także dla całego świata. Kolejne plany lokalnych władz skierowane są w stronę komunikacji na wyspie. Już teraz mieszkańcy i turyści mają do dyspozycji wspomagane elektrycznie rowery. Również właściciele czterech kółek coraz częściej decydują się na zakup samochodu z silnikiem elektrycznym. To co szczególnie przekonuje do zakupu, to możliwość bezpłatnego naładowania pojazdu na jednej z kilku stacji zasilanych energią wiatrową.

Wszystkie te starania władz wyspy są doceniane nie tylko przez środowiska ekologiczne i naukowe na całym świecie, ale także przez UNESCO. Jeszcze w tym samym roku, gdy uruchomiono elektrownię Gorona del Viento, El Hierro otrzymało tytuł Światowego Geoparku.

Smart Wyspa

Nowatorskie podejście El Hierro widać nie tylko w sferze ekologii. Od 2013 r. na całej wyspie dostępne jest bezpłatne wi-fi, z którego mogą korzystać zarówno mieszkańcy, jak i osoby przyjezdne. Również w tym przypadku zadbano jednak o to, aby nadajniki przesyłające sygnał wi-fi zostały rozlokowane w taki sposób, by nie zaburzać wyspiarskiego ekosystemu. Ten ukłon w stronę miłośników nowych technologii, sprawił że El Hierro doczekało się swojego kolejnego przydomka – Smart Wyspa.

Najmłodszy kanaryjski wulkan

Choć wulkany znane nam są głównie z lądu, to aby przyglądnąć się bliżej temu na El Hierro, będziemy musieli założyć kostium płetwonurka. Zanurzony 70 metrów pod wodą, ze względu na swoją dużą aktywność, budzi zainteresowanie naukowców i postrach wśród mieszkańców…

Jego ostatnia erupcja miała miejsce pod koniec 2011 roku, jednak już rok wcześniej pojawiały się pierwsze symptomy zwiastujące wybuch. Oprócz coraz częstszych trzęsień ziemi, szybko zauważono też że woda wokół wyspy stała się toksyczna (rybacy obserwowali całe ławice martwych ryb). Zmianie uległ też jej kolor, przybierając bardziej zielony odcień. Wybuch zwiastowały również ogromne bąble pojawiające się na powierzchni wody.

Ostatecznie w wyniku erupcji w październiku 2011 roku do atmosfery została wyrzucona ogromna ilość gazów i materiałów piroklastycznych stanowiących zagrożenie dla życia mieszkańców położonej tuż obok miejscowości La Restinga. Ewakuowano wówczas ponad 600 osób, jednak krążący w atmosferze siarkowodór utrzymywał się w powietrzu jeszcze przez wiele miesięcy.

Tak jak w przypadku wielu innych wulkanów, również tym razem naukowcy nie są pewni, czy i kiedy dojdzie do kolejnej erupcji. W 2015 r. pojawiły się delikatne trzęsienia ziemi przypominające o przemieszczającej się pod powierzchnią wyspy magmie. Jak dotąd nie doprowadziły one jednak do wybuchu i możemy jedynie mieć nadzieję, że tak zostanie już na dłuższy czas…

Atrakcje na El Hierro – Informacje praktyczne

Zapierające dech w piersiach widoki, przyroda na wyciągnięcie ręki i niekończące się piaszczyste plaże… Na El Hierro znajdziesz wszystko poza tymi ostatnimi. W porównaniu do pozostałych wysp kanaryjskich, plaż jest tutaj bardzo niewiele, a te które są mają głównie pochodzenie wulkaniczne (mówiąc bardziej obrazowo: są czarne). Brak plaż na El Hierro rekompensuje jednak wiele innych atrakcji, które szczególnie spodobają się wszystkim tym, którzy od wylegiwania się na plaży bardziej lubią aktywny wypoczynek.

Zanim jednak zaczniemy zwiedzanie, warto kupić tzw. Paszport El Hierro (hiszp. Pasaporte El Hierro). Koszt niewielki, bo niecałe €10, a korzyści całkiem sporo. Posiadając Pasaporte El Hierro będziemy mogli odwiedzić prawie wszystkie największe atrakcje wyspy za darmo lub z dużą zniżką. Paszport El Hierro można kupić w informacji turystycznej na lotnisku lub w większości atrakcji turystycznych na wyspie.

Nurkowanie, podwodna fotografia i sporty ekstremalne

Od czego zacząć zwiedzanie El Hierro? Na pierwszy ogień możemy wziąć rezerwat morski Mar de Las Calmas, który swoim zasięgiem obejmuje obszar podwodnej strefy wulkanicznej. Choć ten rodzaj rozrywki nie należy do najbezpieczniejszych (tak jak wspomniałam wcześniej, wulkan na El Hierro jest wciąż bardzo aktywny), to widoki, które możemy zobaczyć podczas nurkowania są naprawdę niepowtarzalne.

Erupcja z 2011 r. ukształtowała podwodny świat w tym miejscu na nowo, dając początek nietypowym formacjom skalnym, podwodnym tarasom i jaskiniom. Głębiny sięgające nawet trzystu metrów pełne są kolorowych gatunków ryb, których ławice swobodnie przemieszczają się w tym miejscu. Na wszystkich miłośników podwodnej fotografii na terenie rezerwatu Mar de Las Calmas czeka aż 10 punktów do nurkowania (na całej wyspie jest ich ponad 40). A jeśli nie czujesz się pewnie, zawsze możesz wybrać się do szkoły nurkowania znajdującej się w miejscowości La Restinga na terenie rezerwatu.

Pozostając w temacie sportu, warto wspomnieć, że El Hierro to nie tylko mekka dla płetwonurków. Wspinaczka górska, trekking, kolarstwo górskie, a nawet paralotniarstwo – tego wszystkiego z powodzeniem uda Ci się skosztować na tej najmniejszej wyspie Kanarów.

Jeśli wolisz coś mniej ekstremalnego, wybierz się na jeden z wielu świetnie oznaczonych pieszych szlaków (np. popularny Camino de Jinama) i poczuj się jak prawdziwy odkrywca! A gdy nogi odmówią posłuszeństwa, pomyśl nad rejsem wokół El Hierro – w ramach ciekawostki dodam, że niektóre z wycieczkowych łodzi posiadają przeźroczyste dno. Dzięki temu nawet bez zanurzania się w wodzie, będziesz mieć okazję obserwować krystalicznie czyste wnętrze morskich głębin.

El Sabinar – bajeczny las na bajecznej wyspie

W Polsce do lasu wybieramy się głównie wtedy, gdy idziemy na grzyby. Na El Hierro do lasu warto wybrać się z całkiem innych powodów… Szczególnie gdy mowa o niezwykłym lesie jałowcowym El Sabinar, który jest jednym z najczęściej fotografowanych miejsc na wyspie.

To tutaj znajdują się powyginane od wiatru drzewa, które dla wielu osób są też symbolem El Hierro. I choć ich korony niejednokrotnie sięgają ziemi, a pnie są sękate i wypłowiałe, to wcale nie świadczy to o tym, że kondycja tych drzew jest kiepska. Wręcz przeciwnie, ich żywotność jest zaskakująco duża – szacuje się, że niektóre z nich liczą nawet 500 lat.

Naturalne baseny

Urokliwą pamiątką wulkaniczną na El Hierro są naturalne baseny, których znajdziemy w tym miejscu co najmniej kilkanaście. Jednym z najbardziej znanych jest El Charco Azul. Kąpielisko z jednej strony osłonięte niewielkimi skałami, z drugiej – kończy się wejściem do jaskini, która może okazać się zbawienna w upalne dni lata. Oprócz El Charco Azul na wyspie znajduje się także wiele innych naturalnych basenów, spośród których te najciekawsze to: La Meceta, Pozo de las Calcosas, Charco de los Sargos i Charco Manso.

Święte Drzewo Garoé

Najważniejszym pomnikiem przyrody na El Hierro jest Święte Drzewo Garoé. Zaopatrywało ono mieszkańców wyspy w wodę pitną, co miało szczególne znaczenie podczas hiszpańskich podbojów. Rdzenna ludność El Hierro pilnie strzegła swojej tajemnicy, niemalże całkowicie odcinając w ten sposób Hiszpanów od źródeł wody pitnej.

Dziś w miejscu owianej legendami lipy stoi wawrzyn zasadzony tam w 1949 roku (poprzednie drzewo uległo zniszczeniu podczas huraganu w XVII wieku) oraz centrum turystyczne. Wewnątrz tego niewielkiego budynku znajdziemy szereg informacji związanych z drzewem Garoé, jak i opis fenomenu poziomego deszczu, który był z nim związany.

A jeśli temat drzewa Garoé zainteresuje Cię jeszcze bardziej, możesz odbyć pieszą wędrówkę tzw. Szlakiem Wody (hiszp. Ruta del Agua), który na przestrzeni 16 km, wyjaśni Ci wszystkie zawiłości i ciekawostki związane z historią wody na wyspie.

Dolina El Golfo na wyspie El Hierro

El Golfo to rozległa dolina w północno-zachodniej części wyspy. Kształtem przypomina półksiężyc, który z jednej strony otoczony jest stromymi górami o wysokości ponad 1000 m, a z drugiej – oceanem. Żyzne gleby El Golfo są z powodzeniem wykorzystywane do uprawy różnych gatunków owoców. Na szczególną uwagę zasługują ananasy (podobno najsmaczniejsze na całych Wyspach Kanaryjskich), banany, awokado i mango.

Dolina słynie też z uroczych, wiejskich domków, z których część wynajmowana jest turystom. Najlepsze miejsca do podziwiania widoku na całe El Golfo to punkty widokowe takie jak Mirador de Llanía, Mirador de Jinama, Mirador de Bascos i Mirador de La Peña.

Ostatni punkt widokowy jest szczególnie uwielbiany przez turystów nie tylko dlatego, że zaprojektował go César Manrique (czołowy architekt Lanzarote), ale również za sprawą znajdującej się w tym miejscu restauracji. Wyobraź sobie: zapierający dech w piersiach widok w połączeniu z pyszną kanaryjską kuchnią… Chwilo trwaj!

Poblada de Guinea

Wybierając się do doliny El Golfo, nie możemy pominąć znajdującego się tam muzeum etnograficznego Poblado de Guinea. Odrestaurowana osada zbudowana ze skał wulkanicznych pokazuje dawne życie mieszkańców wyspy. To właśnie tutaj znajdowały się ich drugie domostwa, do których ludność przeprowadzała się dwa razy w roku – w styczniu (gdy klimat w wyższych partiach wyspy stawał się zbyt surowy) i latem (by przyrządzić wino, złowić ryby, osuszyć owoce i przygotować żywność na kolejne miesiące).

Lagartario – Ośrodek odtwarzania jaszczurki Lagarto Gigante

Tuż przy muzeum Poblada de Guinea znajduje się Lagartario. Miejsce to zostało stworzone w celu ochrony endemicznego gatunku gigantycznej jaszczurki, która występuje tylko w tym rejonie świata.

Lagarto Gigante już od dłuższego czasu jest zagrożona wyginięciem. Sprawę skomplikował też fakt, że zimą 2007 roku terrarium zostało zniszczone przez lawinę błota i kamieni. Część zwierząt uciekła, a ponad 170 z nich zginęło. Ostatecznie przeżyło nieco ponad 70 sztuk, dlatego obecne prace nad rozmnażaniem tych zwierząt są jeszcze bardziej intensywne.

Znane miejscowości na wyspie El Hierro

• Puerto de la Restinga
• El Pozo de las Calcosas

Fiesty na El Hierro

Na koniec jeszcze jedno małe zaskoczenie. Jak na wyspę o tak niewielkich rozmiarach El Hierro obfituje w szereg świąt, podczas których możemy doświadczyć lokalnej kultury i tradycji na własną rękę. Na liście poniżej znajdziesz najważniejsze święta w wyspiarskim kalendarzu El Hierro. Zobacz, czy podczas swoich wakacji, uda Ci się trafić na któreś z nich:

Odkryj Wyspy Kanaryjskie

W archipelagu Wysp Kanaryjskich znajduje się siedem głównych wysp. Odkryj wszystkie atrakcje turystyczne, sprawdź co warto zwiedzić i wybierz się na odkrywanie Kanarów na własną rękę lub z przewodnikiem:

Poznaj wszystkie archipelagi Hiszpanii: Wyspy Kanaryjskie, Baleary, Wyspy Cies.

Zobacz także: Kuchnia Fuerteventury, El Silbo Gomero, Fiesta los Indianos, Karnawał na Teneryfie, Pogoda na Kanarach, Pogoda na Teneryfie, Pogoda na Fuerteventurze,  Pogoda na Gran Canarii, Pogoda na Lanzarote, Pamiątki z Lanzarote.