Ogromna twierdza nad rzeką Rodan i otaczające ją mury stanowią namacalny dowód średniowiecznej potęgi Kościoła. Udajmy się w podróż do najbardziej emblematycznej budowli w Awinionie.
Pałac papieski w Awinionie (fr. Palais des Papes) znajduje się tuż nad rzeką Rodan na południu Francji w regionie Prowansja-Alpy-Lazurowe Wybrzeże. Wraz z awiniońską katedrą Notre-Dame des Doms (fr. Cathédrale Notre-Dame des Doms d’Avignon) i fragmentem mostu św. Benedykta (fr. Pont Saint-Benezet) tworzą unikatowe historyczne centrum miasta, które zostało wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO w 1995 roku.
Będąc w Awinionie, trudno przejść obojętnie wobec zabytku, który w XIV wieku wyniósł niewielką wówczas miejscowość do rangi „papieskiego miasta”. Co ciekawe, cały kompleks pałacowy liczy aż 15 tysięcy metrów kwadratowych, więc na zwiedzanie należy zarezerwować sobie kilka godzin. Warto skorzystać z okazji i podczas pobytu w Awinionie rozważyć wynajęcie samochodu i udanie się na wycieczkę po innych, równie czarujących prowansalskich miastach oraz ogromnych polach lawendy. Tego widoku (i zapachu) nie da się zapomnieć!
Wróćmy jednak do pałacu papieskiego i poznajmy bliżej legendarną budowlę będącą siedzibą papieży przez niecałe stulecie.
WARTO WIEDZIEĆ: W Pałacu papieskim w Awinionie organizowane są przeróżne wydarzenia ze świata nauki czy kultury. Są to m.in. koncerty muzyki klasycznej, pokazy multimedialne, sympozja czy festiwal teatralny, o którym przeczytacie już za chwilę.
Dawna siedziba papieży w Awinionie
Siedzibę papieży kojarzymy głównie z Watykanem, jednak warto zaznaczyć, że nie zawsze tak było. Na początku znajdowała się ona w Pałacu Laterańskim w Rzymie, o którym więcej możecie przeczytać tutaj. Niestabilna sytuacja polityczna w Italii sprawiła, że Stolica Apostolska została przeniesiona do Awinionu w hrabstwie Venaissin, czyli enklawy Kościoła Katolickiego na południu Francji.
Ten okres w dziejach Kościoła to tzw. niewola awiniońska papieży, którą datuje się od 1309 do 1377 roku. W tym czasie zatarła się granica pomiędzy władzą sakralną a świecką, do czego doprowadził król Francji, Filip IV Piękny, uzależniając papiestwo od tamtejszej monarchii. Dodatkowo sprawę ułatwiał fakt, iż cała siódemka papieży awiniońskich pochodziła właśnie z tego kraju. Mowa tutaj o Klemensie V, Janie XXII, Benedykcie XII, Klemensie VI, Innocentym VI, Urbanie V, oraz Grzegorzu XI.
Dopiero w 1377 roku papież Grzegorz XI ostatecznie przeniósł na nowo siedzibę Kościoła Katolickiego na Półwysep Apeniński. Po jego śmierci kwestia przejęcia urzędu wzbudziła wśród duchowieństwa wiele emocji i wywołała konflikty, co doprowadziło do trwającej niespełna 40 lat schizmy zachodniej (1378-1417). Oznaczało to, że dwie strefy wpływów – watykańskie i awiniońskie walczyły ze sobą, chcąc wybrać na urząd papieża własnego przedstawiciela. Owa sytuacja doprowadziła do bezprecedensowych wydarzeń – gdy w Awinionie urzędowali jeszcze dwaj tzw. „antypapieże” – kolejno Klemens VII i Benedykt XIII, w Rzymie panowali Ojcowie Święci mianowani przez środowisko watykańskie.
Utrata świetności i wielki powrót zabytku
Pałac papieski w Awinionie znajdował się w posiadaniu Kościoła Katolickiego aż do lat 80. XVIII wieku. Jak dobrze wiemy, był on symbolem starego porządku i dawnych wartości, przez co został splądrowany podczas rozpoczętej w 1789 roku Wielkiej Rewolucji Francuskiej. Choć trudno w to uwierzyć będący niegdyś główną siedzibą najważniejszej osoby w Kościele Katolickim budynek stał się… więzieniem.
Na szczęście, w XX wieku zabytek odrestaurowano i zyskał on drugie życie. Dzięki temu miłośnicy historii (i nie tylko) mają szansę, aby odwiedzić miejsce, które stanowiło swojego rodzaju „złotą klatkę” podczas niewoli awiniońskiej.
Papieska twierdza na południu Francji
Architektura gotycka ma we Francji wielu słynnych reprezentantów – paryskie Notre-Dame i Sainte-Chapelle, a także pałac papieski w Awinionie, który był tłem dla bezprecedensowych wydarzeń w historii Europy. Główne elementy kompleksu pałacowego nad Rodanem to Stary Pałac (fr. Palais Vieux) – zbudowany według projektu Pierre Poissona na życzenie Benedykta XII. Z kolei Nowy Pałac (fr. Palais Neuf) wzniesiono dzięki Klemensowi VI, a jego twórcą był architekt Jean de Louvres.
Potężna rezydencja, gdzie przez kilka dekad urzędowały głowy Kościoła i dwór papieski, idealnie wpisuje się w standardowe wyobrażenie o średniowiecznej twierdzy nie do zdobycia. Wszystko za sprawą masywnych, kamiennych ścian, oraz licznych wież (m.in 52-metrowa wieża Trouillas). Całość uzupełnił czterokilometrowy mur obronny otaczający historyczną dzielnicę Awinionu, którego pomysłodawcą był Innocenty VI.
Miało to oczywiście zapewnić schronienie w niespokojnych czasach niewoli awiniońskiej, dlatego też od zewnętrznej strony budowli próżno szukać bajecznie bogatych zdobień. Ten fakt nie oznacza jednak, że wnętrza pałacu były kompletnie ascetyczne, o czym świadczą chociażby wspaniałe malowidła na tamtejszych ścianach.
Zwiedzając legendarny zabytek, zwróćmy uwagę na tzw. Jeleni Pokój (fr. La Chambre du Cerf) – komnatę Klemensa VI zdobioną freskami autorstwa Matteo Giovanettego. Na podziw zasługuje także spektakularna kaplica w Nowym Pałacu (fr. Grande Chapelle), której sklepienie krzyżowo-żebrowe oparto na łuku przyporowym, czyli elemencie charakterystycznym dla budowli w stylu gotyckim.
Pałac papieski w Awinionie jako arena teatralna
Od 1947 roku miasto przekształca się w teatr na wolnym powietrzu, a główną areną tego wydarzenia staje się największa atrakcja turystyczna Awinionu – Palais des Papes. Całą inicjatywę rozpoczęło wystawienie tam szekspirowskiej sztuki pt. „Ryszard II”, opisującej losy XIV-wiecznego władcy Anglii, w reżyserii Jeana Vilara.
Podczas Festiwalu Teatralnego w Awinionie spektakle rozgrywają się na dziedzińcu honorowym pałacu. Dbając o jak najlepsze wrażenia widzów, organizatorzy eventu rozszerzają wachlarz aren do innych prestiżowych (często zabytkowych) miejsc w Awinionie. Więcej szczegółów o awiniońskim Festiwalu Teatralnym znajdziecie na głównej stronie Festiwalu Teatralnego.
Zwiedzanie pałacu papieskiego w Awinionie i jego okolic
Zwiedzając pałac papieski w Awinionie, mamy styczność z majestatyczną budowlą tworzącą światowe dziedzictwo kulturowe – to nie ulega wątpliwości, jednak tak jak wspomniałam, oryginalny wystrój wnętrz zabytku pozostaje w dużej mierze kwestią wyobraźni. Znaleziono jednak częściowe rozwiązanie tej niedogodności – do każdej zakupionej wejściówki otrzymamy dotykowy tablet -„HistoPad”, który pomaga w wyobrażeniu sobie, jak pałac papieski mógł wyglądać w środku, gdy rezydowały w nim głowy Kościoła Katolickiego.
WARTO WIEDZIEĆ: W Sali Konsystorza wydano zgodę na koronację Władysława Łokietka – króla Polski z dynastii Piastów.
W dawnej rezydencji biskupów, czyli Małym Pałacu (fr. Petit Palais) mieści się obecnie Muzeum Małego Pałacu (fr. Musée du Petit Palais), gdzie odnajdziemy imponującą kolekcję dzieł sztuki pochodzących ze średniowiecza oraz renesansu. Mowa m.in. o „Madonnie z Dzieciątkiem” (1467) autorstwa włoskiego mistrza, Sandra Botticellego.
Kolejnym przystankiem na naszej trasie po awiniońskim kompleksie pałacowym jest XII-wieczna katedra Notre-Dame de Doms w stylu romańskim. Na jednej z jej wież stoi pozłacany posąg Matki Bożej, która zdaje się czuwać nad gośćmi z całego świata.
Zaledwie kilkaset metrów od Palais des Papes znajduje się most św. Benedykta, który kilka wieków temu został częściowo zniszczony podczas powodzi, jednak nadal dumnie zdobi on wody Rodanu. Ze względu na bliską odległość turyści dość często łączą wizytę w pałacu ze spacerem na Pont Saint-Benezet, który od lat stanowi prawdziwą inspirację dla wielu artystów. Przypomnijmy sobie chociażby wiersz wybitnego polskiego poety Krzysztofa Kamila Baczyńskiego pt. „Sur le pont d’Avignon”, którego muzyczną interpretację wykonała Ewa Demarczyk.
Zwłaszcza wiosną i latem, polecam wędrówkę do pobliskiego Jardin des Doms – urokliwego parku w stylu angielskim, gdzie odpoczniemy w otoczeniu awiniońskiej zieleni. Warto wspomnieć, że znajdują się tam punkty widokowe z panoramą na rzekę Rodan, most św. Benedykta oraz oczywiście na Pałac Papieski.
Informacje praktyczne
- Bilety wstępu do Pałacu Papieskiego najlepiej kupić z wyprzedzeniem. Unikniesz wówczas stania w długiej kolejce oraz ominie Cię ryzyko, że wszystkie bilety zostały wyprzedane.
- Adres: Pl. du Palais, 84000 Avignon, Francja
- Godziny otwarcia: od poniedziałku do niedzieli w godz 9:00-19:00.
- Kup bilety na GetYourGuide
Pałac Papieski na mapie
Odkryj Francję
