Odwiedzając włoską Wenecję, wielu opuszcza to miasto, by odnaleźć inne, ukryte w tej części Włoch perełki. Wśród wysp Laguny Weneckiej znajduje się klimatyczna wyspa Murano, z której naprawdę trudno wyjechać bez upominku z lokalnego szkła.
Wyspa Murano to leżąca na Lagunie Weneckiej, na północny-wschód od miasta Wenecja, europejska stolica dmuchanego szkła. Podzielona jest na 7 małych wysepek, które dzielą wodne kanały, a łączą urokliwe mosty. Czas płynie tam dużo wolniej niż w pobliskiej zabieganej i tłocznej Wenecji, w której czasem ciężko przedrzeć się wąskimi uliczkami. Murano to doskonałe miejsce nie tylko by odkryć tajemnice powstawania najsłynniejszego na świecie szkła, ale także by odpocząć w okolicy przesiąkniętej sztuką i estetyką najwyższych lotów.
Historia Murano
Przeszłość wyspy Murano niczym nie różni się od przeszłości innych wysepek Laguny Weneckiej. To właśnie na tych wyspach postanowili się schronić mieszkańcy starożytnego miasta Altino, uciekający przed najazdem barbarzyńców w 453 roku. Nazwa Murano pochodzi prawdopodobnie właśnie od jednej z bram Altino, Ammurianum.
Początkowo ludność powoli rozwijającej się społeczności wyspiarskiej zajmowała się rybołówstwem i handlem solą, jednak już w VI wieku mieszkańcy Murano zaczęli oddawać się produkcji szkła, co stało się niekwestionowanym symbolem wyspy i jest nim aż do dziś. Początkowo terytorium Murano obejmowało również inne, pobliskie wyspy, a nawet wybijało własną monetę, jednak w 1200 roku wyspa Murano ostatecznie znalazła się pod władzą Republiki Weneckiej.
Weneckie szkło i jego historia
Sztuka dmuchanego szkła przybyła do Wenecji prawdopodobnie wraz z pierwszymi osadnikami na lagunie, którzy już wcześniej posiadali rozległą wiedzę na temat sztuki szklarskiej i procesów produkcyjnych przyjętych na Wschodzie. Pierwsze dokumenty, opisujące słynne, weneckie szkło pochodzą z X wieku i wspomniany jest w nich mistrz szklarski i wytwórca butelek Dominicus Phiolarius. To właśnie dzięki odkryciu dokumentu napisanego prawdopodobnie przez tego mnicha możliwe było odkrycie precyzyjnej techniki tworzenia dmuchanego szkła, która do tego czasu była przekazywana ustnie jedynie pomiędzy mistrzami tej sztuki.
Weneckie wyroby stały się znane na całym świecie. Odnoszono ogromne sukcesy handlowe w produkcji szkła, a zwłaszcza luster i butelek. Proces produkcji szkła często powodował jednak pożary, więc aby chronić budynki w centrum Wenecji, zdecydowano się przenieść produkcję na wyspę Murano. Tak zaczęła się historia szkła z Murano. Wyspa stała się rodzajem pływającej fabryki i pierwszą na świecie strefą przemysłową, a w obawie przed wyciekiem tajemnic sztuki szklarskiej surowo zabroniono szklarzom opuszczania Republiki Weneckiej.
Jak powstaje szkło Murano?
Co ciekawe, to nie pochodzenie szkła czyni z niego tak wyjątkowy i niepowtarzalny produkt, a raczej techniki jego produkcji. Dmuchanie szkła zastąpiło popularną wcześniej technikę wytwarzania tego surowca, znaną jako fusing, czyli łączenie szkła. Materiał, z którego powstaje szkło z Murano to mieszanina piasku krzemionkowego, tlenków i węglanów, do których dodaje się minerały, nadające temu wyrobowi żywe kolory. Większość dzieł powstaje poprzez wdmuchiwanie do gorącej masy szklanej powietrza za pomocą metalowej rurki oraz późniejsze jego wyginanie.
Bardziej drobiazgowe cuda powstają jednak z użyciem innej techniki. Kolczyki czy inne wyroby biżuteryjne z wyspy Murano to wynik procesu znanego jako obróbka lampowa, podczas którego szkło rozgrzewane jest za pomocą ręcznego palnika. Szkło Murano dzięki użyciu odpowiednich minerałów jest w stanie doskonale imitować kamienie szlachetne, a nawet biel porcelany chińskiej.
Zwiedzanie fabryki szkła na wyspie Murano
Z Murano po prostu nie można wyjechać bez wizyty w jednym z wielu otwartych dla zwiedzających warsztatów szklarskich. To niepowtarzalna okazja, by zobaczyć na własne oczy jak powstają wyszukane przedmioty i podejrzeć proces dmuchania szkła. Wycieczki z przewodnikiem zazwyczaj rozpoczynają się od wyjaśnienia procesu produkcji i techniki dmuchania, po czym przejść można do pieca, przy którym rzemieślnik pokazuje, jak dmuchacze szkła tworzą ponadprzeciętne wyroby.
Niektóre fabryki umożliwiają także obserwację procesów zdobienia, takich jak grawerowanie, złocenie czy prążkowanie. Wycieczka kończy się zwykle w sklepie firmowym, gdzie zainteresowani mogą zabrać ze sobą do domu wyroby szklane danej huty szkła, biżuterię, rzeźby, czy żyrandole. Ci, którzy są żywo zainteresowani tematem, mogą także wziąć udział w kursach i warsztatach modelowania szkła i tworzenia biżuterii.
Museo del Vetro czyli Muzeum Szkła Murano
Zdecydowanie największą atrakcją na wyspie Murano jest Muzeum Sztuki Szklarskiej. Instytucja utworzona została w 1861 roku i miała ona na celu wzmocnienie ważności tej typowo weneckiej sztuki oraz przywrócenie jej świetności. Co ciekawe, to miejsce pierwotnie miało być archiwum dokumentów, świadczących o historii i życiu na wyspie, a także o rozwoju sztuki szklarskiej, jednak dzięki hojnym darowiznom od lokalnych hut szkła szybko przekształciło się w muzeum otwarte dla publiczności.
Spacer po chronologicznej trasie Muzeum Szkła to podróż przez siedemset lat historii szkła Murano, zaczynając od XIV wieku i docierając do dnia dzisiejszego. Na wystawie znaleźć można największe arcydzieła sztuki szklarskiej ze wszystkich okresów historycznych. Wystawione są tam jedyne w swoim rodzaju szklane wyroby sztuki użytkowej, lampy, biżuteria, szkło kryształowe czy wyjątkowe dekoracje. Oprócz podziwiania tych niezwykle precyzyjnych dzieł, muzeum pozwala zaobserwować proces dmuchania oraz obróbki szkła oraz odkryć różne techniki działalności łączącej rzemiosło, kreatywność i design.
Jak rozpoznać oryginalne szkło Murano?
Największym zagrożeniem dla popularności, jaką cieszy się szkło Murano na całym świecie, jest zalanie rynku tanimi podróbkami. Dlatego też przed zakupem pamiątki z tej wyspy zwróć uwagę, czy na pewno trzymasz w ręku oryginał. Skąd wiedzieć, że mamy do czynienia z prawdziwym szkłem Murano? Oryginalne szkło z wyspy Murano nigdy nie jest malowane. Kolorowe szkło to wynik tylko i wyłącznie dodawanych w procesie produkcji minerałów, więc jeśli zobaczysz na figurce ślady farby, masz niemal pewność, że powstała ona daleko od Wenecji.
Co ważne, szkło produkowane na wyspach Murano zwykle cechuje brak zanieczyszczeń czy pęcherzyków. Ich obecność najczęściej wskazuje na to, że produkt jest podróbką. Robiąc zakupy w jednym z lokalnych sklepików, zwróć uwagę także na inne znaki świadczące o oryginalności produktu ze szkła Murano. Wszystkie cuda posiadać powinny znak identyfikujący wyroby oraz certyfikat autentyczności. Jeśli przedmioty nie są opatrzone żadnym z nich, możesz zapytać o nie sprzedawcę.
Latarnia Morska na wyspie Murano
Latarnia swoim stylem przypomina mocno samotne latarnie morskie, jakie zobaczyć można na środku oceanu. Skąd jednak taka konstrukcja w lagunie? To proste: jej funkcją jest wskazywanie dostępu do morza przez ujście portu Lido w Wenecji. Wieża zwraca uwagę nie tylko światłem, które emituje. Jest ona także znacznie wyższa niż niskie domy, które ją otaczają, i stanowi przerwę w jednolitej panoramie poziomego profilu szklanej wyspy. Dodatkowo rzucającym się w oczy elementem jest śnieżnobiały kolor kamienia istryjskiego, z którego zbudowano latarnię.
Bazylika Santi Maria e Donato
Bazylika Santi Maria e Donato pełni dziś na wyspie funkcję katedry. Świątynia powstała w VII wieku, kiedy przybyli na wyspę uchodźcy zaczęli budować pierwsze domy na palach. Jak głosi legenda, ten wenecko-bizantyjski kościół został zbudowany nad domem, w którym przechowywano relikwie św. Donata Męczennika i szczątki smoka, którego miał zabić. Późniejsze rekonstrukcje, szczególnie ta z XII wieku, zdecydowanie zmieniły pierwotny wygląd kościoła. Jego dwie nawy oddzielone są od siebie pięcioma pięknymi, marmurowymi kolumnami, jednak dziś jej najwspanialszym skarbem jest mozaika składająca się z marmuru i polichromowanej pasty szklanej, przedstawiająca modlącą się Madonnę.
W kościele znajduje się również jeden z najstarszych malowanych paneli weneckich. Zwracającym uwagę elementem konstrukcji jest także przyklejona do kościoła dzwonnica, zbudowana na planie kwadratu i podzielona pilastrami na trzy rzędy.
Kościół San Pietro Martire
Kościół San Pietro Martire zbudowany został w 1348 roku wraz z klasztorem ojców dominikanów i był poświęcony pierwotnie świętemu Janowi Chrzcicielowi. W 1474 roku bardzo poważny pożar zrównał go z ziemią i dopiero w 1511 roku został odbudowany w obecnym kształcie. Dziś to jeden z dwóch kościołów parafialnych na wyspie Murano. Budynek, wykonany w całości z odkrytej cegły, posiada fasadę podzieloną na trzy części, a po jego lewej stronie wznosi się portyk, będący prawdopodobnie pozostałością po dawnym klasztorze oraz imponująca dzwonnica datowana na początek XVI wieku.
Kościół codziennie odwiedzany jest przez turystów, szczególnie ze względu na cenne dzieła sztuki, jakie zachowane zostały wewnątrz. Oprócz robiących wrażenie dekoracji ściennych czy pięknych ołtarzy, najcenniejszymi skarbami świątyni są malowidła Giovanniego Belliniego oraz Paolo Veronese. W prawym skrzydle można też podziwiać kaplicę rodziny Ballarina z Murano, w której pochowany jest jeden z najsłynniejszych szklarzy z Murano i którą Giorgio Ballarin zbudował dla siebie, swojej rodziny i potomków.
Jak dotrzeć na wyspę Murano?
Na wyspę Murano dotrzeć można wyłącznie łodzią. Oczywiście wchodzą tu w grę także łodzie prywatne, ale warto mimo wszystko skorzystać z vaporetto, publicznego transportu kursującego z Wenecji. Do Murano płynie kilka linii wyruszających z różnych punktów europejskiej stolicy karnawału, między innymi z Piazzale Roma czy z dworca kolejowego. Murano jest najczęściej pierwszym przystankiem na trasie płynącej z Wenecji na Lagunę Wenecką, więc rejs na wyspę to kwestia kilkudziesięciu minut, oczywiście w zależności od punktu wypłynięcia.
Podróż do Murano warto też połączyć z wizytą na innych wyspach Laguny, w szczególności Burano – popularnej wśród turystów, fotogenicznej wyspie kolorowych domów.
