Alhambra – Najpiękniejszy zespół zamkowo-pałacowy w Andaluzji

W samym sercu skąpanej w słońcu Andaluzji stoi ponadczasowy cud architektury – pałac, którego każdy kamień szepcze fascynujące opowieści o jego historii i przeszłości całego kraju. Nadal zastanawiacie się od czego zacząć zwiedzanie południa Hiszpanii? Ten artykuł rozwieje Wasze wszelkie wątpliwości.

Narodziny Pałacu Alhambra

Najstarsze wzmianki o Alhambrze pochodzą z IX wieku, jednak wówczas budowla pełniła głównie funkcję twierdzy obronnej usytuowanej na wzgórzu al-Sabika. Historia Alhambry, jaką oglądamy dziś, rozpoczęła się dopiero w XIII wieku. Walki między chrześcijanami i muzułmanami doprowadziły do stopniowego opuszczania północnej części Półwyspu Iberyjskiego przez Maurów, a ich ostoją miała zostać kraina Al-Andalus, dzisiejsza Andaluzja, która znajdowała się pod panowaniem Maurów już od kilku wieków.

Jednym z miast, które wchodziły w jej skład była Granada. Właśnie tam Al-Ahmar, założyciel dynastii Nasrydów, będąc pod wrażeniem ruin wcześniejszej zabudowy Alhambry, postanowił rozpocząć jej odbudowę i zainstalować tam siedzibę dworu, będącą największym i najbardziej spektakularnym kompleksem pałacowym, jaki kiedykolwiek wybudowano w Europie.

CIEKAWOSTKA: Jeśli fascynują Was ślady muzułmanów w Andaluzji warto zobaczyć także andaluzyjskie pueblos blancos, czyli białe miasteczka, których początki sięgają właśnie czasów arabskich. Wśród najpopularniejszych miasteczek znajdują się Jerez de la Frontera czy Zahara de la Sierra.

Szczyt świetności i upadek Alhambry

Wybudowana w XIII wieku Alhambra swoją świetność osiągnęła w drugiej połowie XIV wieku, podczas panowania Muhammada I Ibn Yusufa, pierwszego władcy z dynastii Nasrydów. Wraz z nadejściem kolejnych władców miejsce to stale się rozrastało i zmieniało. Granada, stolica królestwa Nasrydów, stopniowo przyjmowała coraz więcej ludności muzułmańskiej w wyniku postępów podboju chrześcijańskiego. Modyfikowano więc zabudowę pałacową tak, by jak najlepiej odpowiadała ona na potrzeby wszystkich mieszkańców.

Czasy rozkwitu Alhambry dobiegły końca 2 stycznia 1492 roku. Wtedy to Granada została ostatecznie zdobyta przez chrześcijańskie wojska rekonkwisty. Mimo to pałac Alhambra nie zniknął z mapy Granady, w przeciwieństwie do wielu innych muzułmańskich budowli, jakie powstały na terenach dzisiejszej Hiszpanii. Katoliccy monarchowie, których oczarowało jej piękno, zamiast zrównać Alhambrę z ziemią zarządzili rozległe naprawy, a w 1526 roku cesarz Karol V postanowił zbudować w tym miejscu pałac, noszący jego imię. Powstał tam także klasztor oraz kościół, który zastąpił dawny, wielki meczet. Miały to być bardzo wyraźne symbole władzy chrześcijańskiej panującej w Alhambrze. Historyczny klasztor zmienił się z czasem w hotel, a w podziemiach klasztoru znajduje się dziś restauracja.

Alhambra współcześnie

Mimo swego niezaprzeczalnego wdzięku Alhambra w kolejnych wiekach zaczęła popadać w ruinę. Widać to było już w XVII wieku, natomiast dwa wieki później w trakcie inwazji wojsk napoleońskich cudem uniknęła wysadzenia w powietrze. Dopiero w XIX wieku znów zaczęto zwracać na ten zabytek dużą uwagę. W 1870 roku obiekt ten zyskał miano hiszpańskiego zabytku narodowego. Wtedy też zaczęto dokonywać licznych renowacji i odtwarzać te fragmenty budowli, które uległy częściowemu lub całkowitemu zniszczeniu.

Miasto w mieście

Jaką strukturę miała Alhambra? Od początku wiadomo było, że Alhambra będzie czymś więcej niż pałacem przeznaczonym jedynie dla władców lub obronną fortecą. Miała być przecież zabudową, jakiej w Europie dotychczas nie widziano. Pałac Nasrydów wraz z całym kompleksem był jednocześnie zamkiem, cytadelą i fortecą, rezydencją sułtanów i wysokich urzędników, służby dworskiej i elitarnych żołnierzy. Zdaniem niektórych było to swego rodzaju miasto w mieście. Na jego terenie znajdowały się meczety, szkoła, ogrody, łaźnie, baseny, krużganki, dziedzińce, skwery czy warsztaty. Królewskie komnaty współistniały tam z domami zwykłych mieszkańców z niższych sfer. Mimo sporych różnic społecznych między mieszkańcami Alhambry panowały spokój i harmonia.

WARTO WIEDZIEĆ: W poszukiwaniu pięknych widoków warto wybrać się na Wieżę Czuwania (Torre de la Vela), z której rozpościera się piękny widok na Alhambrę.

Zwiedzanie Alhambry

Od czego najlepiej zacząć zwiedzanie Alhambry? Ponieważ cały kompleks jest naprawdę olbrzymi, na jego zwiedzanie warto przeznaczyć co najmniej kilka godzin, a najlepiej cały dzień. Tym sposobem można nie tylko przyjrzeć się uważnie każdemu z elementów zabudowy Alhambry, ale także mieć czas by całe jej piękno przyswoić.

Alhambra składa się z kilku głównych budowli. Tworzą ją Alcazaba, Pałac Karola V, Pałace Nasrydów, Pałac Generalife oraz otaczające cały kompleks tereny zielone. Pałace Nasrydów są jedyną częścią, do której obowiązują sztywne godziny wejścia, więc to do tego elementu wycieczki powinniście dostosować dalszy spacer.

Do Alhambry prowadzą dwie główne bramy. Brama Sprawiedliwości, czyli Puerta de la Justicia, dawniej była miejscem rozstrzygania sporów między mieszkańcami. Od zawsze stanowiła ona największą ze wszystkich bram wejściowych. Dziś Puerta de la Justicia jest głównym wejściem na teren tego cudu architektury. Drugie wejście prowadzi od strony ogrodów Generalife i to do tej bramy powinniście się udać jeśli chcecie kupić bilet na miejscu. Trzeba jednak pamiętąć, że zwłaszcza w sezonie wakacyjnym bilety wyprzedają się błyskawicznie. Najlepiej jest kupić je z dużym wyprzedzeniem. Mniej uczęszczanymi bramami, które nie zawsze są otwarte, są Puerta de los Carros czy Puerta de las Granadas, do której dojść można od strony placu Plaza Nueva.

Alcazaba

To najstarsza, najbardziej ufortyfikowana, ale też zarazem najmniej zjawiskowa część na terenie pałacu. Zewnętrzny prosty mur ukrywa bramy, które krętym korytarzem prowadzą do wewnętrznej części Alcazaby – Plaza de Armas. Otwarty, przestronny plac pozbawiony budynków był używany do parad wojskowych w czasie pokoju i do trzymania obrony w czasie bitwy. Przede wszystkim Alcazaba była jednak dzielnicą mieszkalną dla chroniącego Pałac Nasrydów garnizonu. Jej struktura nie różniła się zbytnio od jakiejkolwiek innej osady hispano-muzułmańskiej.

Wąska ulica biegnąca przez całą dzielnicę dzieliła ją na dwie części: północną, nieregularną część przeznaczoną dla straży oraz południową strefę z regularnymi murami i magazynami. Dziś większość zabudowań Alcazaby jest w ruinie i jedynie pozostałości budynków mieszkalnych czy łaźni pozwalają wyobrazić sobie jej pierwotny stan. W dobrym stanie są natomiast cztery pokaźne wieże. Z perspektywy historii tą najistotniejszą jest Torre de Vela. To z jej szczytu 2 stycznia 1492 roku zatrzepotała flaga oznajmiająca zwycięstwo wojsk chrześcijańskich nad Maurami.

Renesansowy Pałac Karola V

Renesansowy pałac w muzułmańskiej Alhambrze? Rzeczywiście, Palacio de Carlos V należy do najbardziej kontrowersyjnych części Alhambry. Jedni twierdzą, że całkowicie burzy on cały porządek kompleksu, jednak krytycy architektury polecają patrzeć na nią jako na całkowicie odrębną budowlę. Taki punkt widzenia pozwala zobaczyć rezydencję jako najwspanialszy renesansowy pałac znajdujący się poza Włochami. Co ciekawe, Palacio de Carlos V był pierwszym renesansowym budynkiem wybudowanym poza terenem Italii, a cały obiekt zaprojektował sam Pedro Machuca, uczeń Michała Anioła i do dziś uznawany jest za jeden z najwybitniejszych dzieł renesansu w całej Hiszpanii.

Najlepiej samemu wyrobić sobie opinię na temat Pałacu Karola V odwiedzając osobiście jego mury. Jednak zanim tam zawitacie, warto wiedzieć dlaczego jego wygląd tak bardzo odbiega od innych części Alhambry. W XVI wieku król Hiszpanii Karol V polecił wybudowanie na terenie Alhambry rezydencji w stylu rzymskim, która nie tylko miała służyć jako jego siedziba, ale także zmienić wizerunek tego miejsca i symbolizować triumf chrześcijaństwa nad islamem. Wolę władcy oczywiście spełniono, nie zważając na konieczność wyburzenia części dawnego, muzułmańskiego pałacu.

Elementem pałacu, który szczególnie zapada w pamięć jest okrągły dziedziniec wewnętrzny z portykiem i ponad 30 kolumnami w stylu rzymskim. Co ciekawe, mimo, że budowa pałacu rozpoczęła się w 1527 roku, z powodu braku funduszy konstrukcja nie została ukończona aż do połowy XX wieku, kiedy rozpoczęto program renowacji, mający na celu przeznaczenie pałacowych sal pod muzeum. Plan zakończył się oczywiście sukcesem, o czym łatwo się przekonać, wchodząc do wnętrza pałacu. Parter konstrukcji zajmuje dziś Muzeum Alhambry (Museo de la Alhambra), gdzie możemy podziwiać eksponaty pochodzące z czasów mauretańskich władców, a na piętrze umieszczono z kolei Muzeum Sztuk Pięknych. Dzieła sztuki wystawione w salach obydwu tych muzeów podziwiać można za darmo.

Museo de la Alhambra

Doskonałym uzupełnieniem zwiedzania Alhambry jest znajdujące się na parterze Pałacu Karola V muzeum poświęcone sztuce i kulturze hispano-muzułmańskiej. Eksponaty pochodzące z wykopalisk oraz z przeprowadzanych w pałacu renowacji wystawione są w siedmiu salach i razem tworzą największą i najbogatszą istniejącą kolekcję sztuki Nasrydów.

Wśród tych najciekawszych znajduje się wazon Jarrón de las Gacelas, który pochodzi z XV wieku, mierzy 1,5 m i ozdobiony jest starannie wykonanymi wizerunkami gazel. Muzeum obejmuje także kolekcję zatytułowaną Ángel Barrios Legacy. Zawiera ona przedmioty, instrumenty muzyczne, rysunki, obrazy, akwarele, partytury i korespondencję poświęcone przez ich autorów Ángelowi Barriosowi, ważnemu muzykowi i kompozytorowi z Granady, który zmarł w 1964 roku.

Pałace Nasrydów (Palacios Nazaríes)

To przede wszystkim ta część kompleksu pałacowego sprawia, że zwiedzający szerzej otwierają oczy ze zdumienia i wzdychają z zachwytu. I właśnie z tego powodu mówi się, że to najpiękniejsza część całej Alhambry.

Rzeczywiście trzeba przyznać, że takie bogactwo zdobień i tak wyjątkową ornamentykę ciężko jest znaleźć w jakimkolwiek inny zakątku Europy. Pierwotnie w kompleksie mieściło się aż 6 pałaców i dodatkowe 2 mniejsze pałacyki umieszczone w wieżach. Do dziś zachowały się jedynie dwa pałace- Palacio de Comares oraz Palacio de los Leones. Obydwa pochwalić się mogą typowymi dla orientalnej architektury dziedzińcami, zdobieniami nie z tej ziemi i pojawiającymi się tu i ówdzie cytatami z Koranu.

Palacio de Comares…

…czyli Pałac Witraży, był zdaniem historyków miejscem oficjalnych rezydencji władców, strefą publiczną i administracyjną. Zbudowany został wokół dziedzińca (Patio de los Arrayanes), który uznać można za centrum toczącego się w Pałacu Nasrydów życia. Szczególnie zwraca tam uwagę prostokątny basen, widniejący na niejednej pocztówce z Alhambry. We wnętrzu samego pałacu przystańcie choć na chwile, by przyjrzeć się bajecznemu sufitowi Sala de la Barca. Z Pałacu Witraży dotrzemy do Torre de Comares – wieży warownej, w której mieści się ogromnej wielkości sala tronowa oraz Sala Ambasadorów (Salón de Embajadores).

Palacio de Comares to z perspektywy historii niezwykle ważne i wyjątkowe miejsce. Tutaj podejmowano istotne decyzje dyplomatyczne. Tutaj arabski władca Boabdil podpisał akt kapitulacji Granady. Tutaj wreszcie Krzysztof Kolumb namówił Królów Katolickich do wsparcia go w zorganizowaniu wyprawy, której celem było znalezienie krótszej drogi do Indii, co w konsekwencji zaowocowało dotarciem Europejczyków do Amery

Pałac Lwów i Patio de los Leones

Zwiedzanie Pałacu Nasrydów nie może się odbyć bez wizyty w Pałacu Lwów (Palacio de los Leones). Ta część Pałacu Nasrydów służyła za prywatne rezydencje władców. Strukturalny układ Pałacu Lwów przypomina tradycyjny układ mieszkań hispano-muzułmańskich, co oznacza, że pokoje rozmieszczone są wokół centralnego dziedzińca na świeżym powietrzu.

Dziedziniec Lwów jest jednak wyjątkowy. Znajdująca się w jego centrum fontanna to symbol bogactwa dekoracyjnego Alhambry, a jednocześnie znaczenia systemu hydraulicznego w architekturze islamu. Kanały odpływające od fontanny w stronę czterech kierunków świata są symbolem czterech rzek islamskiego raju, a strzegące jej figury dwunastu lwów to bardzo często główni bohaterowie robionych w Alhambrze zdjęć. Udając się na północ od dziedzińca, warto zajrzeć do wnętrza Sali Dwóch Sióstr (Sala de dos Hermanas), której najwspanialszym punktem jest charakterystyczna, bogato zdobiona kopuła.

Mexuar

Obszar Pałacu Nasrydów składał się nie tylko z rezydencji mieszkalnych. Mexuar był pierwotnie miejscem, w którym spotykała się Rada Ministrów, odbywały się narady i załatwiano sprawy handlowe. To także tam sułtan wymierzał sprawiedliwość. Pomieszczenie prawdopodobnie należało do struktury, która istniała jeszcze przed wybudowaniem obydwu istniejących do dziś pałaców, dlatego uważa się go za osobny kompleks. Oryginalna sala Mexuar miała zupełnie inny układ, z którego do dziś pozostały jedynie cztery kolumny. W XVI wieku cała przestrzeń została zmodyfikowana, aby dodać górne piętro i przekształcić ją w kaplicę. Dodano wtedy między innymi ozdobny fryz oraz wstawiono okna, które pozwalały wiernym, siedzącym na podłodze, patrzeć na wspaniały widok i medytować nad wspaniałością krajobrazu, natury i boskiego stworzenia.

Pałac Generalife, serce letniej rezydencji sułtanów

Arabscy władcy zadbali o to, by w całym kompleksie Alhambry nie zabrakło miejsca do odpoczynku oraz chwili wytchnienia. Właśnie w tym celu między XII a XIV wiekiem wybudowano pałac Generalife. Generalife miał być idealną posiadłością do odpoczynku, ale także do eksploatacji rolniczej, z zespołem budynków mieszkalnych i rozległą powierzchnią ziemi pod uprawę. Pierwotnie istniało kilka wejść do samego pałacu Generalife. Najczęściej używano jednak przejścia znajdującego się od strony sadów, które łączyło tę strefę z pozostałą częścią Alhambry, oraz bramy, w której mieszkali ogrodnicy, i która zachowała się do dziś obok Pawilonu Wejściowego.

Pałac Generalife w bardzo ciekawy sposób łączy w sobie dwa przeciwstawne charaktery. Z jednej strony widzimy dość mylący zewnętrzny wygląd typowej, wiejskiej willi, przypominającej skromne gospodarstwo. Szybko jednak zapomnieć można o tym wrażeniu, przekraczając próg wnętrza pałacu. Dwa dziedzińce w królewskim stylu oraz imponujące schody nie pozostawiają cienia wątpliwości i wyraźnie nawiązują stylem do reszty pałacu Alhambra. W centrum zabudowy znajduje się Patio de la Acequia, gdzie całą uwagę zwracają tryskające z podłużnego basenu fontanny. Posiadłość otaczała łąka, na której hodowano zwierzęta gospodarskie, oraz organizowano polowania oraz sady, które w 1930 roku zaczęto przekształcać w ogrody.

Ogrody Generalife

Strefa odpoczynku nie może być pozbawiona ogrodów. W końcu czy może być coś bardziej relaksującego niż przyjemny cień wśród zieleni i słyszany w tle plusk wody? Właśnie tak podsumować można Ogrody Generalife, które zachwycają wyglądem niemal o każdej porze roku. Rajski ogród pełen jest róż, palm, magnolii, laurów i cyprysów które wprawiają zwiedzających w romantyczny nastrój. Spacerując alejkami zobaczyć można zaprojektowane zgodnie ze średniowiecznym zwyczajem sułtanów wodne schody, na szczycie których stworzono romantyczny, neogotycki punkt widokowy.

CIEKAWOSTKA: Co roku w czerwcu w Generalife odbywa się Międzynarodowy Festiwal Muzyki i Tańca (Festival Internacional de Música y Danza de Granada).

Co robić w Alhambrze?

Alhambra to nie tylko dziedzińce, pałace jak z bajki i niezwykłe ogrody. To także przestrzeń dbająca o świadomość historyczną swojej publiczności oraz prawdziwe centrum kultury. Wyjątkowe wystawy można znaleźć nie tylko w Muzeum Alhambry oraz Muzeum Sztuk Pięknych, znajdujących się w salach Pałacu Karola V. Ekspozycje czasowe organizowane są także w innych pomieszczeniach. Dotyczą one między innymi tematów związanych z historią Granady, pokazują artystyczne interpretacje wnętrza Alhambry oraz tłumaczą różne aspekty architektoniczne kompleksu. Zwiedzanie pałacu może być jeszcze bardziej atrakcyjne, jeśli traficie na jedno z odbywających się tam co jakiś czas wydarzeń. Alhambra gości w swoich progach warsztaty, koncerty, spektakle czy festiwale.

Informacje praktyczne

Zwiedzać Alhambrę można samemu albo z przewodnikiem; za dnia, korzystając z klasycznych wycieczek lub w nocy, kiedy Alhambra w świetle reflektorów nabiera jeszcze bardziej tajemniczego charakteru. Przed wizytą warto zapoznać się z dostępnymi opcjami biletów i uważnie sprawdzić do czego upoważniają, bo nie wszystkie wejściówki pozwalają zobaczyć wszystkie zakątki kompleksu. Przede wszystkim należy jednak pamiętać o tym, że o ile wejście na sam teren Alhambry jest dość swobodne, zwiedzanie Pałacu Nasrydów możliwe jest tylko i wyłącznie o konkretnej godzinie, widniejącej na Waszych biletach. Obowiązuje tam dzienny limit wejść, więc dobrze jest uważać na wyznaczony czas. Nawet niewielkie spóźnienie uniemożliwia wejście do Pałacu Nasrydów, a nikt nie chce opuścić Alhambry bez zerknięcia na zachwycający Dziedziniec Lwów.

Informacje praktyczne

• Aby nie stać w długiej kolejce do kasy biletowej, biletów wstępu do Alhambry szukaj w Internecie. Ceny biletów są różne i zależą od rodzaju wycieczki, którą wybierzesz.
• Godziny otwarcia: od 1 kwietnia do 14 października w godz. 8:30-20:00. Od 15 października do 31 marca w godz. 8:30-18:00
• Adres: Calle Real de la Alhambra s/n, 18009 Granada
• Kup bilety na GetYourGuide

Alhambra na mapie

Odkryj Andaluzję

Każdy region Hiszpanii dzieli się na prowincje. Ich nazwy często pokrywają się z nazwami głównych miast wchodzących w ich skład. Andaluzja dzieli się na osiem prowincji, a każda z nich ma do zaoferowania inne atrakcje turystyczne i ciekawe miejsca:

Wybrzeża Andaluzji: Costa del Sol, Costa de la Luz, Costa Almeria.

Zobacz także: Szlak Białych Miast Andaluzji, Darmowe atrakcje w Maladze, Pogoda w Maladze, Pogoda w Sewilli, Gibraltar, Skała Gibraltarska, Magoty Gibraltarskie, Romería de El Rocío, 10 powodów by odwiedzić Andaluzję wiosną, Feria de Abril w Andaluzji, 10 Sekretów rzeki Gwadalkiwir.