Aby zostać pielgrzymem, niekoniecznie trzeba być wierzącym. Jak to zrobić? Zapraszam na Camino de Santiago!
Szlak św. Jakuba (Camino de Santiago) to najbardziej emblematyczny szlak pielgrzymkowy na świecie. Powodów jego wyjątkowości jest mnóstwo, jednak zanim do nich przejdziemy, warto wiedzieć skąd wzięła się jego tradycja i z jakimi legendami jest związana.
Historia Camino de Santiago
Święty Jakub Starszy był jednym z 12 apostołów, którego misją było nawracanie na chrześcijaństwo Celtów zamieszkujących tereny dzisiejszej Galicji. Po męczeńskiej śmierci poprzez ścięcie z rozkazu Heroda Agryppy jego ciało zostało złożone na łodzi, którą wypuszczono w morze. Według legendy zastępy aniołów doprowadziły ciało z powrotem na galicyjskie wybrzeże, gdzie apostoł został ostatecznie pochowany.
Grób świętego z czasem został zapomniany i nikt nie wiedział, gdzie tak naprawdę się znajdował. Przełomem był rok 813, gdy, według wierzeń, doszło do cudu. Spadający na ziemię deszcz gwiazd i boska światłość wskazały miejsce pochówku św. Jakuba Większego oraz jego dwóch uczniów. Na pamiątkę tych wydarzeń miejsce to nazwano Campus Stellae, co z łaciny oznacza Pole Gwiazd. Stąd też wziął się drugi człon nazwy miasta Santiago de Compostela.
Pierwsze pielgrzymki
Cudowne odkrycie grobu św. Jakuba szybko stało się powodem, dla którego w miejscu tym powstał pierwszy kościół. Wkrótce zaczęli go odwiedzać pielgrzymi z różnych części Europy. Przypuszcza się, że pątnicy docierali tu już w IX wieku, jednak pierwszym udokumentowanym pielgrzymem był francuski biskup Le Puy Godescalco, który dotarł w to miejsce w 950 roku.
Szlak św. Jakuba w średniowieczu
W XII wieku Santiago de Compostela zostało oficjalnie uznane za trzecie najważniejsze centrum chrześcijańskie na świecie (zaraz po Jerozolimie i Rzymie). Powodem stali się sami pielgrzymi, którzy w XI-XIV w. zaczęli tłumnie odwiedzać to miasto. Głównym powodem była pokuta i chęć umocnienia wiary. Wierzono także, że pielgrzymka do grobu św. Jakuba ma charakter uzdrawiający nie tylko duszę, ale i ciało.
Średniowiecze to czas, kiedy szlakiem Camino de Santiago podążało nawet milion osób rocznie! Pielgrzymki do miejsc świętych były także ważnym elementem życia społecznego. Wierzący odbywali je, by prosić o koniec suszy lub ustąpienie plagi chorób. Byli jednak i tacy, którzy do Santiago de Compostela wybierali się z przymusu. Dotyczyło to przestępców, dla których pielgrzymka była rodzajem kary ustanawianej przez sąd.
Szlak św. Jakuba w czasach współczesnych
Czym Szlak św. Jakuba różni się od innych szlaków pielgrzymkowych? Właściwie wszystkim. Współcześni pielgrzymi przemierzają go z różnych powodów i bynajmniej nie są to tylko pobudki religijne. Niektórzy robią to dla sprawdzenia swoich możliwości. Inni by przeżyć przygodę życia. Jeszcze inni – by odkryć Hiszpanię, Francję czy Portugalię z całkiem innej perspektywy. Każdy powód jest inny, ale każdy jest też wystarczająco dobry.
Wyjątkowość Camino de Santiago wynika także ze sposobu pielgrzymowania. Jest on daleki od tego, jak wyglądają tradycyjne pielgrzymki, które odbywają się w Polsce. Nie ma tutaj tłumu wiernych, księdza-przewodnika, czy zorganizowanego transportu bagaży. Szlak św. Jakuba przemierzamy w samotności lub w niewielkich, kilkuosobowych grupach. Pieszo? Rowerem? A może konno? Tutaj to Ty decydujesz. Ty decydujesz również o tym, gdzie będziesz nocować, jak długi odcinek szlaku przemierzysz każdego dnia i którą trasę pielgrzymkową wybierzesz.
WARTO WIEDZIEĆ: Mówiąc o Camino de Santiago tak naprawdę mówimy o wielu różnych drogach św. Jakuba, którymi można podążać pielgrzymkowym szlakiem.
Przylądek Finisterre
Pielgrzymkową metą Camino de Santiago jest wizyta w katedrze w Santiago de Compostela. Przynajmniej oficjalnie… niektórzy przedłużają bowiem swoją wędrówkę o kilka dni, wybierając się na Przylądek Finisterre. W średniowieczu wierzono, że jest to koniec świata, za którym nie ma już nic poza bezkresną otchłanią.
Docierający tutaj pielgrzymi palili swoje ubrania i obmywali ciało w oceanicznej wodzie. Miało to być symboliczne pożegnanie się z dawnym, grzesznym życiem i rozpoczęcie nowego – pełnego wiary. Na dowód przebytej drogi pątnicy zabierali ze sobą muszle przegrzebków rozrzucone na okolicznych plażach.
Dziś muszle te są symbolem Camino de Santiago, a zdobyć możesz je nie tylko wybierając się na przylądek Finisterre, ale także w wielu innych miejscach znajdujących się na szlaku. Współcześni pielgrzymi dalecy są też od palenia wszystkich ubrań, jednak by choć w małym stopniu dochować tradycji, niektórzy decydują się na spalenie swoich butów.
Trasy Camino de Santiago
W średniowieczu każda pielgrzymka rozpoczynała się od progu własnego domu i trwała kilka miesięcy. Dziś ze względów praktycznych, takich jak czas i pieniądze, nie każdy może sobie pozwolić na tak długie „odcięcie od rzeczywistości”. Współczesne pielgrzymki do Santiago de Compostela trwają zwykle około miesiąca i odbywają się głównie na terenie Hiszpanii.
Tak naprawdę do wyboru masz jednak sporo różnych możliwości i to, czy swoją przygodę z Camino zaczniesz w Polsce, czy w jakimkolwiek innym kraju Europy, zależy wyłącznie od Ciebie. Pielgrzymi mają do wyboru kilkadziesiąt różnych tras. Niektóre prowadzą wprost do katedry w Santiago de Compostela, podczas gdy inne to jedynie fragmenty tras, które pozwalają „skomponować” całą drogę według własnych preferencji.
Najbardziej znane trasy Camino de Santiago to:
- Camino Francés (ok. 800 km) – najpopularniejsza trasa Camino de Santiago i pierwszy Europejski Szlak Kulturowy. Wiedzie od francuskiego miasteczka Saint Jean Pied de Port, jednak wbrew swojej nazwie około 98% trasy przebiega przez północną Hiszpanię. To właśnie ta trasa została w 1993 roku jako pierwsza wpisana na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Do najciekawszych miast, które odwiedzisz po drodze zalicza się: Pampeluna, Logroño, Burgos, León i Santo Domingo de la Calzada.
- Camino del Norte inaczej Camino de la Costa – popularna trasa pielgrzymkowa w północnej Hiszpanii, która w 2015 roku została wpisana na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Przebiega przez Hiszpanię i prowadzi przez takie miasta jak: Irún, Bilbao, Santander, Gijón, Aviles i Arzúa.
- Camino Primitivo – wpisana na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO w 2015 roku. Prowadzi przez miasta Oviedo i Palas de Rey.
- Camino Lebaniego inaczej Camino de Santo Toribio – szlak wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO w 2015 roku. Prowadzi przez hiszpańskie miasta takie jak: San Vicente de la Barquera, Val de San Vicente, Herrerías, Lamasón, Peñarrubia, Cillorigo, Potes i Camaleño.
- Camino Portugués – trasa prowadząca przez Portugalię i Hiszpanię. Wśród najciekawszych miast, przez które przebiega, znajdują się: Lagos, Lizbona, Coimbra oraz Porto
- Vía de la Plata (ok. 1000 km) – rzadko wybierana, jednak bardzo malownicza trasa. Rozpoczyna się w Sewilli i prowadzi przez takie miasta jak: Mérida, Cáceres, Salamanca, Zamora, Astorga i Ourense.
- Via Regia – jedna z najdłuższych i najtrudniejszych dróg świętego Jakuba. Prowadzi przez: Litwę, Białoruś, Ukrainę, Polskę, Niemcy, Belgię, Francję i Hiszpanię.
- Camino Inglés – przebiega przez miasta: Ferrol i A Coruña
Szlaki św. Jakuba w Polsce
W Polsce funkcjonuje kilkanaście gotowych tras Camino de Santiago. Najbardziej popularne to: Dolnośląska Droga św. Jakuba (164 km), Wielkopolska Droga św. Jakuba (235 km), Sudecka Droga św. Jakuba (105 km), Camino Polaco (210 km), Małopolska Droga św. Jakuba (205 km), Pomorska Droga św. Jakuba (1020 km), Mazowiecka Droga św. Jakuba.
Ważne fakty związane z Camino de Santiago
- Szlak Camino de Santiago był przemierzany przez wiele znanych postaci historycznych, w tym m.in.: Karol Wielki, św. Franciszek z Asyżu, Izabela Kastylijska, św. Elżbieta Portugalska, św. Ignacy Loyola. Papież Jan Paweł II przeszedł Camino de Santiago dwukrotnie.
- W 1987 roku Szlak św. Jakuba, a konkretnie odcinek Camino Francés, zyskał tytuł pierwszego Europejskiego Szlaku Kulturowego. Podobny tytuł uzyskały odcinki: Via Francigena (1994) oraz Via Regia (2005).
- Wybierając się na Camino de Santiago, noclegu możesz szukasz w albergues. Są to różne rodzaje schronisk, hosteli i noclegowni adresowanych do caminowiczów. Nie każdy wie, że na Monte do Gozo znajduje się polskie albergue przy Europejskim Centrum Pielgrzymek im. Jana Pawła II.
- Aby skorzystać z albergues oraz zdobywać pieczątki potwierdzające przebycie szlaku, musisz posiadać tzw. Paszport Pielgrzyma (hiszp. Credencial del Peregrino).
- Wybierając się na Camino de Santiago masz okazję odwiedzić liczne zabytkowe kościoły. Jeśli interesuje Cię architektura sakralna, przed rozpoczęciem podróży, poznaj każdą z dróg św. Jakuba i wybierz tę, która zawiera najwięcej interesujących Cię zabytków.
- O Camino de Santiago powstał nawet film dokumentalny „Ślady stóp” (oryg. tytuł „Footprints. The path of your life”). Przedstawia on pielgrzymkę kilkunastu mężczyzn w różnym wieku, którzy przemierzają szlak różnymi trasami.
- Z roku na rok wciąż przybywa chętnych z całego świata, którzy decydują się przejść Camino de Santiago. Jak wskazują statystyki Biura Pielgrzyma w 2017 roku liczba pielgrzymów wyniosła ponad 31 000.
Książki o Camino de Santiago
Szlak św. Jakuba Starszego cieszy się wciąż rosnącą popularnością w różnych mediach. Choć internet może być skarbnicą wiedzy w tym temacie, warto też poznać literaturę z tym związaną. Oto wybrane pozycje, które mogą okazać się niezbędne podczas podróży:
Książka „Camino de Santiago – Przewodnik dla pielgrzymów” (Szymon Pilarz)
Ten praktyczny przewodnik to prawdziwe ABC dla każdego, kto myśli o przebyciu szlaku Camino de Santiago. Znajdziesz tutaj szczegółowy opis drogi, mapy, różne warianty trasy, adresy miejsc noclegowych, opisy zabytków, które znajdziesz po drodze i ponad kilkaset zdjęć znakomicie ilustrujących różne fragmenty trasy!
Książka „Santiago de Compostela – Poradnik i przewodnik pielgrzyma”
Ten przewodnik kompleksowo przedstawia nie tylko opis samej drogi, ale także wszystko to, o czym warto pamiętać przed podjęciem decyzji o przebyciu Camino de Santiago. Znajdziesz tutaj także wskazówki dotyczące tego, kiedy i jak warto wybrać się na wędrówkę, jak nawiązywać kontakt z innymi ludźmi (w tym także podstawowe zwroty po hiszpańsku) oraz jak planować swoje dni podczas przebywania szlaku.
Książka „Camino de Santiago – Tradycja i współczesność” (Agnieszka Jaworska)
Ta pozycja spodoba się wszystkim tym, którzy chcieliby się dowiedzieć więcej na temat historii trasy Camino de Santiago. Autorka bardziej niż na praktycznych poradach, skupia się na opisie tego, jak Szlak św. Jakuba funkcjonował kiedyś, a jak postrzegany jest on dziś. Idealna propozycja dla miłośników kultury i historii.
Odkryj Galicję
Każdy region Hiszpanii dzieli się na prowincje. Ich nazwy często pokrywają się z nazwami głównych miast wchodzących w ich skład. Galicja dzieli się na cztery prowincje, a każda z nich ma do zaoferowania inne atrakcje turystyczne i ciekawe miejsca:
Zobacz również: Droga św. Jakuba (Camino de Santiago), Procesja Otwartych Trumien As Neves, Rías Baixas.
Bardzo ciekawy artykuł. Nie ukrywam, że przejście Camino jest moim celem, który mam nadzieję, uda się zrealizować.
Tobie udało się już kiedyś zrealizować taką pielgrzymkę?
Mieszkałam w Burgos przez rok i poznałam kilku wędrujących pielgrzymów, także z Polski. Szymona Pilarz, którego książkę polecasz – znam osobiście.
O swojej drodze życia napisał także inny mój kolega. Zachęcam do lektury 🙂
Ja z kolei polecam książkę 'Moja droga do Santiago. Opowieść pielgrzyma agnostyka’
Roberta Ward’a.
Odbycie Camino to moje marzenie, może już w tym roku się uda. Pozdrawiam!