Miejsce pochówku Oktawiana Augusta – pierwszego cesarza Rzymu – musiało odpowiadać rozmachem jego pozycji w historii powszechnej. I tak oto na dzisiejszym Piazza Augusto Imperatore możemy podziwiać odrestaurowane pozostałości Mauzoleum Augusta – największej pamiątki po czasach augustiańskich.
Mauzoleum Augusta zasłynęło z faktu, iż była to największa budowla cmentarna w Rzymie. Grobowiec cesarza oraz jego rodziny niestety nie przetrwał próby czasu. Pomimo tego dzięki pracy naukowców bardzo łatwo można go sobie zwizualizować lub… zobaczyć model mauzoleum podczas zwiedzania. Zabytek od niedawna jest dostępny dla turystów przybywających do Rzymu, aby poznawać jego starożytną historię.
Mauzoleum Augusta – niepowtarzalna architektura funeralna starożytności
Mauzoleum powstało w 29 roku p.n.e., a jego budowa zajęła zaledwie rok. Okrągłą budowlę z białego marmuru zbudowano na szczycie sztucznego kopca o średnicy 87 metrów, który obsadzono drzewami (prawdopodobnie cyprysami). Pod nim znajdowało się wysokie na 12 metrów trawertynowe podium, co miało jeszcze bardziej podkreślać majestat Augusta. Na samym szczycie widniał wykonany z brązu posąg cesarza.
Obiekt swoją koncepcją nawiązywał do tradycyjnych etruskich tumulusów. Usytuowany na Polu Marsowym (dzisiejszy Piazza Augusto Imperatore), górował nad Rzymem (w sumie liczył 90 metrów wysokości) i do dziś uważany jest za jedno z większych przedsięwzięć starożytnego społeczeństwa.
Chociaż nie jesteśmy w stanie z całą pewnością stwierdzić, jak wyglądało Mauzoleum Augusta, naukowcom udało się odszyfrować wiele informacji z materiałów źródłowych. Prawdopodobnie budowla w kształcie okręgu kryła w środku kolejne pięć pierścieni murów, których wielkość malała aż do centralnego punktu, którym był betonowy filar o wysokości 44 metry. Wejście przechodziło w korytarz prowadzący do filaru, który w komorze grobowej krył urny, w których były prochy zmarłych. Każdy mur zbudowany z cegieł i ziemi miał stanowić dodatkową ochronę dla pochowanych tu zmarłych.
Wejście w kształcie łuku ulokowane od strony południowej wskazują dwa obeliski. Oba wykute z różowego granitu, przywiezione zostały z Egiptu. Do dziś możemy zobaczyć je w Rzymie, lecz nie w ich pierwotnym miejscu. Obelisk Esquiline znajdziemy w pobliżu bazyliki Santa Maria Maggiore, drugi usytuowany jest na samym środku Piazza del Quirinale na wzgórzu Kwirynał. Po śmierci Augusta przed wejściem do grobowca umieszczono tablice z brązu z listą jego największych osiągnięć i podbojów. Ich treść to słowa Augusta z autobiografii „Czyny boskiego Augusta” (łac. Res Gestae Divi August).
Historia Mauzoleum Augusta
Prace nad Mauzoleum Augusta zbiegły się z ogłoszeniem przez 30-letniego cesarza planu, który miał uczynić z Rzymu nieprzezwyciężone imperium. Szła za tym jego rozbudowa, a powstanie mauzoleum było pierwszym większym projektem, który powstał za czasów Oktawiana. „Zastałem Rzym ceglany, a zostawię marmurowy” – tak miał o sobie mówić cesarz.
WARTO WIEDZIEĆ: Chociaż Mauzoleum Augusta było największą tego typu budowlą w Cesarstwie Rzymskim, to jednak nie jedyną. W starożytności monumentalnością wyróżniało się również Mauzoleum Hadriana – obecnie znane jako słynny Zamek św. Anioła. Był to grobowiec jednego z następców Augusta – cesarza Hadriana, który panował w II w. n.e.
Mauzoleum Augusta jako grobowiec całej rodziny
W czasach antycznych w grobowcu chowany był cesarz wraz ze swoją rodziną. Tak też było w przypadku Mauzoleum Augusta, który w centralnej części skrywał urnę władcy, a jego bliscy pochowani byli w przestrzeniach pomiędzy filarem a kolejnymi pierścieniami. Pierwszy został tu pochowany siostrzeniec Augusta – Marek Klaudiusz Marcellus (23 rok p.n.e.). Potem spoczęła tu większość członków dynastii julijsko-klaudyjskiej: Oktawia Młodsza i Starsza, Druzus Młodszy i Starszy, Marek Agrypa, Gajusz Cezar, Lucjusz Cezar, Tyberiusz, Agrypina Starsza, Klaudiusz Neron, Poppea Sabina oraz Nerwa. Oczywiście pochowano tu samego cesarza ze swoją żoną Liwią Druzyllą.
WARTO WIEDZIEĆ: Jedyna zachowana urna pogrzebowa znajdująca się dawniej w Mauzoleum Augusta dziś przechowywana jest w Tabularium Muzeum Kapitolińskiego. Należała do Agrypiny Starszej i w średniowieczu używano jej jako miarki do kukurydzy.
Dalsze losy Mauzoleum Augusta
Upadek Cesarstwa Rzymskiego wiązał się z utratą części starożytnego dziedzictwa rzymskiego. Mauzoleum Augusta było wykorzystywane jako forteca, hala koncertowa, czy amfiteatr, co sprawiło, że sama budowla zmieniła się nie do poznania. W XII wieku pełniła funkcję rezydencji rodziny Colonna. Ród popadł przez to w poważny konflikt z papieżem, który nakazał zniszczyć budynek.
W XV wieku teren zaadaptowano pod winnicę, a w XVI wieku pełnił funkcję ogrodu rodziny Soderini, która starała się to miejsce odrestaurować. Na dachu mauzoleum stworzono wiszące ogrody udekorowane posągami i starożytnymi artefaktami.
Od XVIII wieku dawne mauzoleum stało się miejscem rozrywek jako teatr, na którego deskach można było oglądać spektakle muzyczne, sztuki aktorskie, występy cyrkowe, a nawet korridę! Obiekt przez kolejne dwa wieki prężnej działalności doczekał się nowego Auditorium Augusteo.
W XX wieku kopiec z resztkami zabudowań po Mauzoleum Augusta zaczął popadać w ruinę do tego stopnia, iż groziło mu zawalenie. Dopiero w 2016 roku poddano go renowacji, która umożliwiła jego zwiedzanie. Prace zwieńczono w 2021 roku i od tego czasu licznie przybywają tu wycieczki.
Co się stało ze szczątkami Oktawiana Augusta?
Zwyczaj w starożytnym Rzymie nakazywał palić zmarłych i chować ich prochy w urnach. W przypadku bogatych osób ich urny wykonywane były ze złota lub innych cennych materiałów będących łatwym łupem, na który było wielu chętnych. Po upadku Cesarstwa Rzymskiego tereny Rzymu najeżdżane były przez Wizygotów (410 rok n.e.), a później Wandalów (455 rok n.e.). Przypuszcza się, iż to wówczas urny zostały wykradzione, a szczątki cesarskie wysypane.
Informacje praktyczne
- Bilety wstępu do Mauzoleum Augusta najlepiej kupić z wyprzedzeniem. Unikniesz wówczas stania w długiej kolejce oraz ominie Cię ryzyko, że wszystkie bilety zostały wyprzedane.
- Adres: Piazza Augusto Imperatore, 00186 Roma RM, Włochy
- Kup bilety na GetYourGuide
